ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی مؤلفههای معرفتشناختی عصر روشنگری و تأثیر آنها بر آراءِ اقتصاددانان کلاسیک
چکیده قرون جدید دربردارندة نوع نگرش و انتخاب روش و تلاشهای علمی و فلسفی دانشمندان و فیلسوفان و علمای علوم اجتماعی است که در پنج قرن اخیر صورت گرفته و از انباشته شدن آنها، نوعی معرفت در خصوص پدیدهها به وجود آمده است. از آنجا که وقوف بر ساختار و عناصر تشکیلدهندة این معرفت که در علوم اجتماعی و انسانی متجلی گردیده است، ضروری مطالعات معرفتشناسانه برای ادراک هرچه صحیحتر علوم مختلف و از جمله علم اقتصاد است، شناخت برخی مؤلفههای این معرفتشناختی، از قبیل ریاضی و مکانیکی دیدن جهان، تجربهگرایی، عقلانیت، علمگرایی، اومانیسم، قانونگرایی، آزادی، لذتگرایی و دنیاگرایی، در این مقاله جستوجو شده و با معرفی مهمترین محورهای فکری و تحولآفرین مطروحه، در قرون هفدهم و هجدهم که عصر روشنگری نامیده شده، تلاش شده است تا حضور این مؤلفهها در نگرش و آراءِ اقتصاددانان مکتب کلاسیک تبیین شود. مقاله بر آن است که نگاه، روش، جهانبینی، واقعگرایی و سیاستگذاریهای اقتصاددانان کلاسیک برای حل مسائل اقتصادی محیطی که در آن زندگی میکردند، تا حدود بسیاری وامدار مؤلفههای معرفتشناختی عصر روشنگری است؛ مقولهای که لحاظ آن برای جامعة علمی اقتصادی کشور ما اهمیت بسیاری دارد
https://method.rihu.ac.ir/article_368_a93fc0519cfeec4999f634e65fc5c245.pdf
2010-04-14
7
33
واژههای کلیدی: مؤلفههای معرفتشناختی
مکانیکی و ریاضی دیدن جهان
اقتصاد کلاسیک عصر خرد
عقلانیت
حسن
سبحانی
email: sobhanihs@ut.ac.ir
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل فلسفی روششناسی جان رالز در استخراج معیار عدالت اقتصادی
چکیده از جملة مهمترین عناصر فرهنگی هر جامعه، عدالت و میزان توجه آن جامعه به عدالت است، طوری که نگرش هر جامعهای به عدالت، دیگر عناصر هویتبخش آن جامعه را روشن میکند. این مقاله در نظر دارد با بهرهگیری از روش تحلیل فلسفی، به کنکاشی در روششناسی نظریة عدالت رالز بپردازد. نظریة عدالت رالزی از جملة اصلیترین نظریات معاصر مغرب زمین است که بررسی و نقد آن میتواند ما را به رویکردی مناسب برای ارائة مبانی نظری و اجرای طرحهای عدالتمدارانه نزدیک سازد. از نظر این پژوهش، مهمترین ابتکار رالز به روششناسی وی بازمیگردد. او با شیوة تحلیل مفهومی و با ابزار قراردادگرایی (با تکامل نظریة قرارداد اجتماعی لاک، روسو و کانت) به تأسیس اصول عدالت میپردازد. بیشترین تکیة وی در راه رسیدن به اصول عدالت، بر منصفانه بودن روش رسیدن به اصول عدالت است، و برای این هدف، افراد را در یک موقعیت اولیة فرضی به تصویر میکشد که در پس پردة جهل به آیندهشان، دربارة اصول عدالت تصمیم میگیرند و سرانجام، به دو اصل کلی میرسند. البته روششناسی وی با نقدهایی از حیث جامع و مانع بودن مواجه است که در انتهای مقاله تبیین میشود.
https://method.rihu.ac.ir/article_369_bfdae8321e3bf0e00f347ccca96e8b3a.pdf
2010-04-14
35
60
واژههای کلیدی: عدالت
روششناسی
جامعه
فرهنگ
رالز
محمدرضا
آرمان مهر
email: arman1212002@gmail.com
1
AUTHOR
محمود
متوسلی
2
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
روششناسی رونالد کوز در اصلاح نظریة اقتصادی با تأکید بر «ماهیت بنگاه» و «مسئلة هزینة اجتماعی»
چکیده اهمیت کار کوز در معرفی هزینههای مبادله به ادبیات اقتصادی به حدی است که برخی آن را انقلابی، در حد انقلاب نهاییگرایی و جانشینی تلقی کردهاند. سؤال مهمی که میتواند برای تحقیقات اقتصادی اهمیت داشته باشد، این است که کوز چگونه توانست با اصلاح نظریة اقتصادی، به چنین موفقیت بزرگی نایل آید؟ طبق این مطالعه، روش کار کوز را میتوان در چند بند خلاصه کرد: 1. اقتصاددانان باید از ابزارهایشان برای مطالعة سیستمهای واقعی اقتصادی استفاده کنند و بتوانند آنچه را در واقعیت رخ میدهد، توضیح دهند. 2. به جای توسل به مدلهای کاملاً انتزاعی که هیچ ما به ازایی، در دنیای واقع ندارد، باید ببینیم کارگزاران عقلایی واقعاً چگونه منابعشان را تخصیص میدهند. 3. بنابراین بهترین روش مطالعات تجربی، جمعآوری اسناد و شواهدی است که نشان میدهد کارگزاران برای حل مسئلة کمیابی چه راه حلهای خصوصیای ابداع کردهاند. 4. جمعآوری اسناد و شواهد، با محور قرار دادن سؤال تحقیق انجام میشود. 5. سؤال تحقیق را نیز میتوان با توجه به ناسازگاریهای موجود میان نظریه و واقعیت طراحی کرد. 6. در این چارچوب، نظریة موجود میتواند سنگ محکی برای تحلیل وضعیتهای جدید تلقی شود. 7. گام آخر استفاده از یافتههای تجربی برای تعمیم نظریه است؛ نظریهای که با واقعیت سازگارتر شده است.
https://method.rihu.ac.ir/article_370_13b31b1eae1be44dbffec9e668f67d07.pdf
2010-10-17
61
88
واژههای کلیدی: روششناسی
واقعگرایی
رونالد کوز
ماهیت بنگاه
مسئلة هزینة اجتماعی
هزینههای مبادله
علی
نصیری اقدم
e-mail: alinasiri110@gmail.com
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
اصالت فلسفة علم کوون
چکیده تامس کوون در 1962 نظریهای اصیل در فلسفة علم ابراز داشت. اما صاحب نظرانی ادعا کردهاند که هیدگر آنچه را کوون «پارادایم»، «علم متعارف» و «انقلاب علمی» مینامید، پیشتر گفته بود. متهمتیکال بودن علم جدید، نیاز به جهانهای تفسیری و افق دانایی، مبانی ادعاهای قول هیدگر به پارادایم هستند. افکندن طرح جامع، مبنای اصلی قول او به علم متعارف است. مقاومت ناهنجاریها و بازنگری ریشهای در مفاهیم بنیادین علم، مبانی قول او به انقلاب علمی است. ما تمام این ادعاها را رد میکنیم. پارادایم در آراء متأخر کوون دو معنای خاص و عام دارد. طرفداران تقدم هیدگر، معنای خاص را لحاظ نکردهاند. پارادایم به معنای عام شامل چهار جزء و وابسته به جامعة علمی است. در استدلال هر یک از طرفداران، تمام یا برخی از این اجزاء لحاظ نشدهاند و جامعة علمی محوریت ندارد. به نظر کوون در علم متعارف دانشمندان پازل حل میکنند؛ ولی به روایت طرفداران قول هیدگر به علم متعارف، کارهای دیگری در طول این دوره انجام میشود. به نظر کوون مقاومت مسائل ناهنجار برای رخداد انقلاب علمی کافی نیست؛ ولی به نظر طرفدار تقدم هیدگر، کافی است. نتیجه اینکه تنها شباهتهای کلی میان آراء هیدگر و کوون وجود دارد، که اختصاصی به هیدگر ندارد. و آراء فلسفة علمی کوون اصالت دارند.
https://method.rihu.ac.ir/article_371_55bdfb3f888f065f582b7bb223176c16.pdf
2010-10-17
89
110
کلید واژهها: فلسفة علم
هیدگر
کوون
پارادایم
علم متعارف
انقلاب علمی
حسن
میانداری
e-mail: miandari@irip.ir
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تاریخنگاری علم به سبک ویگ
چکیده تاریخنگاری علم به سبک ویگ، با معیار قرار دادن دستاوردهای علوم جدید، دربارة اهمیت بخشهای مختلف تاریخ علوم قضاوت میکند. مورخان ویگیست تاریخ را به صحنة مواجهة دو گروه دانشمندان عاقل و دانا و متحجران نادان تبدیل میکنند. ایشان تنها قسمتهایی را از تاریخ علوم برای مطالعه و بررسی، با ارزش میدانند که به علوم جدید ربط پیدا کند. در این مقاله، ضمن معرفی هربرت باترفیلد، ناقد این جریان در تاریخنگاری عمومی، به نقد و بررسی دیدگاه ویگی در تاریخنگاری علم خواهم پرداخت. ویگیزم نه تنها مورخ را از ارائة روایتی حقیقی از تاریخ علم بازمیدارد، بلکه بخشهای مفید و آموزنده را از تاریخ علم حذف کرده، فقط قسمتهای «به نظر ما درست» را حفظ میکند. سپس نشان خواهم داد که گاهی از ویگیزم گریزی نیست و این رویکرد میتواند به شکل مشروع، در جنبههایی از کار تاریخنگاری علم وارد شود
https://method.rihu.ac.ir/article_372_7b6952b63e395cc4b7e2fcbf552b45c7.pdf
2010-10-17
111
140
واژههای کلیدی: تاریخنگاری ویگی
تاریخنگاری امروزمحور
تاریخنگاری پسزمانی
تاریخنگاری درزمانی
امیرمحمد
گمینی
email: amirm_gamini@yahoo.com
1
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیلی بر رویکردهای روایی در پژوهش کیفی
چکیده در دهههای اخیر، رویکرد کیفی به قلمرو پژوهشهای علوم انسانی و علوم تربیتی وارد و به آن توجه شده است. از مسائل اصلی این نوع پژوهش، معیار یا معیارهایی است که نتایج این پژوهشها را قابل اعتماد میسازد. یکی از معیارهای مطرح در این میان، روایی تحقیقات کیفی است که موضوعی حیاتی و چالشبرانگیز است. در این مقاله، محققان با بهرهگیری از شیوة توصیفی و تحلیلی و با بررسی ادبیات مربوط به تحقیقات کیفی، سه رویکرد عمده به مفهوم روایی را مطرح و روشهای دستیابی به روایی در این سه رویکرد را بررسی کردهاند. این سه رویکرد عبارت است از: رویکرد سنتی، کلنگر و رویکرد هدف - روایی که به زعم نویسندگان، رویکرد کلنگر بر دو رویکرد دیگر برتری داشته، میتواند مسئلة روایی در پژوهشهای کیفی را حل کند.
https://method.rihu.ac.ir/article_373_92051872fb7efe8a5322581ac2485872.pdf
2010-10-17
141
160
واژههای کلیدی: پژوهش کیفی
رویکرد سنتی روایی
رویکرد هدف – روایی
رویکرد کلنگر
شقایق
نیک نشان
1
AUTHOR
رضا
علی نوروزی
, email: nowrozi.r@gmail.com
2
AUTHOR
احمدرضا
نصراصفهانی
3
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
علوم اجتماعی و علوم طبیعی؛ شباهتها و تفاوتها
چکیده در فلسفة علوم اجتماعی، عدهای بر شباهت علوم اجتماعی و طبیعی، از حیث موضوع و روش و هدف تأکید دارند و عدهای دیگر به تفاوتهای بنیادین میان آنها، در این جنبهها قائلاند. مهمترین استدلالهای دو دسته برای ادعاهای خود، فهرستوار در این مقاله آمده است. از جمله موضوعات مورد اختلاف که در اینجا بیان شده است، میتوان به آزمایشی بودن یا نبودن علوم اجتماعی، وجود داشتن یا نداشتن قوانین کلی در علوم اجتماعی، و تفاوتهای پیشبینی و تبیین در علوم طبیعی و علوم اجتماعی اشاره کرد. آیا موضوعات مورد مطالعه در علوم اجتماعی، ویژگیهای منحصر به فردی مانند معنادار بودن دارند که آنها را به لحاظ ماهیتی، از پدیدههای مورد مطالعه در علوم طبیعی متمایز کند؟ آیا از روشهای به کار رفته در علوم طبیعی که کارامدی خود را در حیطة مطالعة پدیدههای فیزیکی و زیستی نشان دادهاند، میتوانیم در مطالعة پدیدههای اجتماعی استفاده کنیم؟ اگر پاسخ مثبت است، آیا باید چنین کنیم؟ یا میتوان اهداف متفاوتی، در دو حیطة علوم اجتماعی و طبیعی در نظر گرفت که مانع این کار شود؟ مقالة حاضر به پاسخهای متفاوتی که اشاره میکند در ادبیات فلسفة علوم اجتماعی، به این پرسشها داده شده است.
https://method.rihu.ac.ir/article_374_6d3fb5cd95c3a745a3c787b25ea4d3a7.pdf
2010-06-15
161
187
واژههای کلیدی: علوم اجتماعی
علوم طبیعی
موضوع
روش
هدف
قوانین
تبیین
آزمایش
پیشبینی
هادی
صمدی
email: samadiha@gmail.com
1
AUTHOR