2024-03-29T09:40:11Z
https://method.rihu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=379
روش شناسی علوم انسانی
1608-7070
1608-7070
1401
28
112
پدیدارشناسی هرمنوتیکی در پژوهش کیفی
محمد تقی
کرمی قهی
حامد
علیزاده
برای پدیدارشناسی به مثابه روش تحقیق کیفی روششناسیهای متنوعی ارائه شده است. این تنوع را میتوان ذیل دو رویکرد عمده قرار داد: پدیدارشناسی توصیفی و پدیدارشناسی هرمنوتیکی. در این مقاله ضمن تأکید بر پیوند گسستناپذیر فلسفه و روش در پدیدارشناسی، تلاش میشود تا مبانی فلسفی پدیدارشناسی هرمنوتیکی را مورد کاوش قرار داده، پیوند یادشده را در فرایند تحقیق ردیابی کنیم. بر این اساس مقاله به دو قسمت تقسیم میشود؛ در قسمت نخست به زمینههای تاریخی ظهور پدیدارشناسی پرداخته و نسبت پدیدارشناسی هرمنوتیکی را با پدیدارشناسی توصیفی روشن و به مبانی هستیشناختی و معرفتشناختی پدیدارشناسی هرمنوتیکی اشاره کردهایم. در قسمت دوم، از خلال پرداختن به آرای هایدگر و گادامر نشان دادهایم که مبانی فلسفی در روش پدیدارشناسی هرمنوتیکی در سراسر فرایند پژوهش حضوری فعالانه دارد و به چگونگی رویارویی ما با موضوعات و مسائل در پژوهش ساختار و جهت میدهد. گشودگی نسبت به پدیدار و گفتگوی مداوم با آن، مهمترین خصلت این روش است که به مثابه یک پراکسیس از لحظۀ انتخاب موضوع و مواجهه با ادبیات پژوهش و نظریهها تا گردآوری و تحلیل دادهها و نگارش پژوهش همواره در تحقیق حضور دارد و آن را هدایت میکند.
پدیدارشناسی توصیفی
پدیدارشناسی هرمنوتیکی
پدیدارشناسی
هرمنوتیک
هایدگر
گادامر
2022
09
23
1
17
https://method.rihu.ac.ir/article_1966_152b2d5cf52c7f7b9f959af79659723b.pdf
روش شناسی علوم انسانی
1608-7070
1608-7070
1401
28
112
مدلسازی ریاضیاتی برای محاسبه و نمایش پایستگی ایدئولوژیهای سیاسی (مورد مطالعه: ارزیابی پایستگی کمالیسم در نظام سیاسی ترکیه)
بهرام
اخوان کاظمی
آراد
غلامی
ریاضیات کاربردی شاخهای از ریاضیات است که بهعنوان حوزهای میانرشتهای، کاربستهای ریاضیات محض را در سایر دانشها پیادهسازی میکند. علوم سیاسی نیز بهمثابۀ حوزهای از علوم انسانی و اجتماعی برای تحقق اهدافی همچون افزایش دقت تحلیلها، ایجاد دید ترکیبی در مسائل دارای شاخههای متنوع و نمایش مؤثر دادهها و اطلاعات به ابزارهای ریاضیاتی متوسل شده است. این روند در عصر کنونی شدت و سرعت افزونتری گرفته است. یکی از زیرنظامهای گسترده دانش ریاضیات کاربردی مدلسازی است. این پژوهش میانرشتهای در پاسخ به این پرسش میباشد که «با چه فرایندی مدلی ریاضیاتی برای محاسبه و نمایش پایستگی و یا افول ایدئولوژیهای سیاسی قابل طراحی است؟» و نیز با ایجاد پلی میان دو عرصه ریاضیات و علوم سیاسی به ارائه یک مدل ریاضیاتی کارآمد و مناسب برپایۀ مؤلفههای جبری و هندسی پرداخته و ضمن طرح و اثبات محاسبات مربوط به این مدل، مزایای آن نسبت به سایر مدلهای موجود را نشان داده است تا بخشی از خلأ موجود در پژوهشهای سیاسی را از میان بردارد؛ همچنین بهعنوان یک نمونه عملی، پایستگی ایدئولوژی کمالیسم در نظام سیاسی ترکیه در دهههای اخیر ارزیابی شده است. این پژوهش در هماهنگی با ماهیت موضوع و هدف آن به روش محاسباتی و تحلیلی انجام پذیرفته است و یافتههای آن میزان پایستگی کمالیسم در نظام سیاسی ترکیه را بیش از یک دوم تخمین میزند.
ایدئولوژی
ریاضیات کاربردی
علوم سیاسی
مدلسازی
میانرشتهای
2022
09
23
19
32
https://method.rihu.ac.ir/article_1974_fdd6f70aff4874ce36668a3efcdd7062.pdf
روش شناسی علوم انسانی
1608-7070
1608-7070
1401
28
112
از تبیین تا نقد: بررسی انتقادی دیدگاه جیمز بوهمن وچارلز تیلور دربارۀ رابطۀ علم و ارزشها در علوم اجتماعی
حامد
بیکران بهشت
یکی از میراثهای پوزیتیویستهای منطقی در فلسفۀ علم، آموزۀ علم رها از ارزش است که مستلزم آموزۀ دوپارگی واقعیت/ارزش میباشد. هر دوی این آموزهها در دهههای اخیر مورد انتقاد فیلسوفان و جامعهشناسان علم قرار گرفتهاند و برای ردّ آنها، موردکاویهای مختلفی انجام شده است. در علوم اجتماعی مخالفان علم رها از ارزش و دوپارگیِ واقعیت/ارزش پُرتعدادتر و سرسختتر هستند. جیمز بوهمن و چارلز تیلور را میتوان از مخالفان سرسخت این آموزهها در علوم اجتماعی بهشمار آورد. بوهمن بر این باور است که کارکرد نظریههای اجتماعی صرفاً تبیین (معطوف به واقعیت) نیست، بلکه کارکرد (حتی اصلیِ) آنها، نقد ارزشهای رایج در جامعه است. تیلور نیز بر این باور است که علوم سیاسی را نمیتوان خالی از ارزش دانست، بلکه نظریههای مختلف در علوم سیاسی نقدهایی را مطرح میکنند که محصول چارچوبهای تبیینی آن نظریهها هستند و با آن چارچوبهای تبیینی درهمتنیدهاند. در این مقاله تلاش شده است تا با نقد دیدگاههای بوهمن و تیلور نشان دهد که چرا نقد نمیتواند بخشی از علم باشد؛ همچنین چگونه میتوان نقش نظریههای علمی در نقد ارزشهای اجتماعی را نتیجه فناورانۀ آن نظریهها دانست، نه بخشی از خودِ آن نظریهها.
علم رها از ارزش
دوپارگی واقعیت/ارزش
تبیین
نقد
عینیت
2022
09
23
33
47
https://method.rihu.ac.ir/article_1972_a23fa5bf9c5e1d99de804770626d3793.pdf
روش شناسی علوم انسانی
1608-7070
1608-7070
1401
28
112
کاربرد روش ردیابی فرایند در پژوهشهای سازمان و مدیریت
محمدهادی
رنجبر
بهمن
حاجی پور
حمیدرضا
یزدانی
عموماً پژوهشگران حوزه سازمان و مدیریت با هدف توصیف یا تبیین یک پدیده، اقدام به پژوهش میکنند؛ بهویژه در پژوهشهایی که با هدف تبیین صورت میپذیرد، شناسایی زنجیرههای علّیِ بهوجودآورنده یک پدیده دارای اهمیت است. ازآنجاکه کشف همبستگی بین دو متغیر که شیوه متداول در پژوهشهای کمّی است، نمیتواند گویای وجود یا عدم وجود روابط علّی باشد، اتخاذ رویکرد کیفی و بهطور مشخص، شیوه مطالعه موردی به پژوهشگران توصیه میشود. در این پژوهش تلاش میشود ضمن معرفی روش ردیابی فرایند که از مهمترین ابزارهای استنباط علّی در پژوهشهای کیفی و مطالعه موردی است، انواع تکنیکهای آن تشریح و ظرفیتهای حاصل از بهکارگیری این روش ارائه گردد؛ همچنین با توجه به آنکه سازوکار اجرایی روش ردیابی فرایند برخلاف مدلهای آماری یا حتی سایر مباحث مربوط به روشهای کیفی چندان بررسی نشده است، در پایان این پژوهش شیوه بهکارگیری و اجرایی کردن این روش مورد واکاوی قرار میگیرد.
مطالعه موردی
ردیابی فرایند
علّیت
سازوکار علّی
آزمون فرضیه
آزمون نظریه
خلق نظریه
2022
09
23
49
64
https://method.rihu.ac.ir/article_1963_804d6611b2f2e6980b0210ce7da9d66a.pdf
روش شناسی علوم انسانی
1608-7070
1608-7070
1401
28
112
مکانیسم علّی و روششناسی سازهانگاری در روابط بینالملل
سید محمد
موسوی
محمد جعفر
جوادی ارجمند
یکی از مهمترین نظریههای روابط بینالملل سازهانگاری است که هم به عواملی فکری و فرهنگی، و هم به عوامل مادی در تجزیه و تحلیل مناسبات بینالمللی و سیاست خارجی کشورها توجه دارد. اما آیا سازهانگاری تنها یک نظریه است یا میتوان روش پژوهش نیز از آن استخراج کرد؟ برخی از سازهانگاران اعتقاد دارند که این نظریه داعیههای روشی نیز دارد و میتوان در قالب روشهای مختلف به پژوهش سازهانگارانه پرداخت. در این میان، سازوکارها و مکانیسمهای علّی از جمله ابزارها یا روشهای پژوهش در قالب سازهانگاری است. برخی سازهانگاران مسئله علیت و تبیین علّی را میپذیرند، اما تحلیلی مکانیکی و پوزیتیویستی از آن ارائه نمیدهند، بلکه آن را با هستیشناسی و معرفتشناسی سازهانگارانه ترکیب کردهاند و به مفهومی از علّیت توجه دارند که نقش مؤلفههای انگارهای و مشاهدهناپذیر را نیز در نظر میگیرد؛ بدینترتیب سازهانگاری به تبیین علّی اعتقاد دارد، اما علت را تنها مسائل مادی (مانند زور، قدرت، جنگ و...) نمیداند، بلکه مؤلفههای فکری، فرهنگی و انگارهای (همچون سنت، دین، جامعه و...) را نیز علت دانسته، آنها را در تبیین علی دخیل میداند.
مکانیسم علی
علیت
روابط بینالملل
سازه انگاری
روش
2022
09
23
65
78
https://method.rihu.ac.ir/article_1957_bf153a6d7bf7518fa83f6b6edf2b5051.pdf
روش شناسی علوم انسانی
1608-7070
1608-7070
1401
28
112
فرایند تلفیق در نظریه ریختیابی مارگارت آرچر
میرداود
هاشمی
فاطمه
گلابی
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی چگونگی تلفیق عاملیت و ساختار در نظریه آرچر بود؛ بدینمنظور نخست ریشههای نظری تلفیق طرح شده و سپس نظریه ریختیابی آرچر با نگاهی مقایسهای به نظریه گیدنز مطرح شده است. درنهایت نیز به سؤال پژوهش«فرایند تلفیق کنش و ساختار در نظریه آرچر به چه شکل است؟» پاسخ داده میشود. وی با طرح نظریه ریختیابی در مقابل ساختیابی، نظریه تلفیقی خود را شکل داده است. در نظریه ریختیابی تلفیق عاملیت و ساختار از این قرار است؛ اول: شرایط از پیشموجود (ساختارها) که بستری برای کنش اجتماعی بهشمار میآید؛ دوم: کنش متقابلی که در این بستر برای دستیابی به اهداف معین صورت میگیرد؛ سوم: پیامدهای کنش متقابل اجتماعی که ممکن است به پرورش ساختاری شرایط کنش بینجامد، به بیان دیگر ساختارها و کارگزاران دستخوش تغییر شوند. سرانجام این عاملان و ساختارهای تغییریافته به بستر و شرایطی برای کنشهای بعدی تبدیل میشوند.
ریختیابی
ساختاربندی
تلفیق عاملیت و ساختار
رئالیسم انتقادی
دیالکتیک
2022
09
23
79
95
https://method.rihu.ac.ir/article_1962_9bbeb80ab4cb36dedb62cc932ac8b41c.pdf