• صفحه اصلی
  • مرور
    • شماره جاری
    • بر اساس شماره‌های نشریه
    • بر اساس نویسندگان
    • بر اساس موضوعات
    • نمایه نویسندگان
    • نمایه کلیدواژه ها
  • اطلاعات نشریه
    • درباره نشریه
    • اهداف و چشم انداز
    • اعضای هیات تحریریه
    • اصول اخلاقی انتشار مقاله
    • بانک ها و نمایه نامه ها
    • پیوندهای مفید
    • پرسش‌های متداول
    • فرایند پذیرش مقالات
    • اخبار و اعلانات
  • راهنمای نویسندگان
  • ارسال مقاله
  • داوران
  • تماس با ما
 
  • ورود به سامانه ▼
    • ورود به سامانه
    • ثبت نام در سامانه
  • English
صفحه اصلی فهرست مقالات مشخصات مقاله
  • ذخیره رکوردها
  • |
  • نسخه قابل چاپ
  • |
  • توصیه به دوستان
  • |
  • ارجاع به این مقاله ارجاع به مقاله
    RIS EndNote BibTeX APA MLA Harvard Vancouver
  • |
  • اشتراک گذاری اشتراک گذاری
    CiteULike Mendeley Facebook Google LinkedIn Twitter
حوزه و دانشگاه
روش شناسی علوم انسانی
arrow مقالات آماده انتشار
arrow شماره جاری
شماره‌های پیشین نشریه
دوره دوره 26 (1399)
شماره شماره 104
شماره شماره 103
شماره شماره 102
دوره دوره 25 (1398)
دوره دوره 24 (1397)
دوره دوره 23 (1396)
دوره دوره 22 (1395)
دوره دوره 21 (1394)
دوره دوره 20 (1393)
دوره دوره 19 (1392)
دوره دوره 18 (1391)
دوره دوره 17 (1390)
دوره دوره 16 (1389)
دوره دوره 15 (1388)
دوره دوره 14 (1387)
دوره دوره 13 (1386)
دوره دوره 12 (1385)
دوره دوره 11 (1384)
دوره دوره 10 (1383)
دوره دوره 9 (1382)
دوره دوره 8 (1381)
دوره دوره 7 (1380)
دوره دوره 6 (1379)
دوره دوره 5 (1378)
دوره دوره 4 (1377)
دوره دوره 3 (1376)
دوره دوره 2 (1375)
دوره دوره 1 (1374)
عربی, سید هادی, معارفی, محسن. (1399). چارچوب هنجاری سیاستگذاری عمومی در سه لایۀ «فضیلت‌مداری»، «فقه ‌الأولویه» و «فقه الموازنه». حوزه و دانشگاه روش شناسی علوم انسانی, 26(104), 47-64. doi: 10.30471/mssh.2020.6002.1959
سید هادی عربی; محسن معارفی. "چارچوب هنجاری سیاستگذاری عمومی در سه لایۀ «فضیلت‌مداری»، «فقه ‌الأولویه» و «فقه الموازنه»". حوزه و دانشگاه روش شناسی علوم انسانی, 26, 104, 1399, 47-64. doi: 10.30471/mssh.2020.6002.1959
عربی, سید هادی, معارفی, محسن. (1399). 'چارچوب هنجاری سیاستگذاری عمومی در سه لایۀ «فضیلت‌مداری»، «فقه ‌الأولویه» و «فقه الموازنه»', حوزه و دانشگاه روش شناسی علوم انسانی, 26(104), pp. 47-64. doi: 10.30471/mssh.2020.6002.1959
عربی, سید هادی, معارفی, محسن. چارچوب هنجاری سیاستگذاری عمومی در سه لایۀ «فضیلت‌مداری»، «فقه ‌الأولویه» و «فقه الموازنه». حوزه و دانشگاه روش شناسی علوم انسانی, 1399; 26(104): 47-64. doi: 10.30471/mssh.2020.6002.1959

چارچوب هنجاری سیاستگذاری عمومی در سه لایۀ «فضیلت‌مداری»، «فقه ‌الأولویه» و «فقه الموازنه»

مقاله 4، دوره 26، شماره 104، پاییز 1399، صفحه 47-64  XML اصل مقاله (571.94 K)
نوع مقاله: علمی - پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.30471/mssh.2020.6002.1959
نویسندگان
سید هادی عربی email 1؛ محسن معارفی2
1دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه قم
2عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه
چکیده
در بخش عمومی اقتصاد اسلامی، طیف وسیعی از ملاحظه‌های اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در ارزیابی و انتخاب برنامه‌ها و سیاست‌های عمومی در نظر می‌شوند؛ ولی این امر به معنای ایدئال‌نگری بدون چارچوب و منطق نیست. این مقاله دغدغۀ ترسیم منطق و چارچوب سیاستگذاری عمومی در اقتصاد اسلامی را دارد. بررسی کتاب‌های تخصصی علوم اقتصادی، فلسفۀ اخلاق، آرای اندیشمندان مسلمان و متون اسلامی، با روش تحلیلی−توصیفی نشان می‌دهد ارزیابی سیاست و برنامه‌های اقتصاد اسلامی دارای ساختاری چند لایه است. در لایۀ نخست (سیاستگذاری فضیلت‌مدارانه) تمام معیارهای مهم سیاستگذاری عمومی (مشروعیت، کارایی، برابری، آزادی و استقلال) در ارزیابی برنامه‌ها لحاظ می‌شود و هیچ‌کدام به بهانه رهایی از موقعیت‌های دشوار متعارض، فدای دیگری نمی‌شود؛
در لایۀ دوم (سیاستگذاری فقه‌الاولویه) موقعیت‌های متعارض مد نظر قرار می‌گیرد و برنامه‌های بخش عمومی با استفاده از قواعد و معیارهای اولویت در چهار مقصد «حفظ اصل اسلام و نظام اسلامی»، «حفظ جان انسان‌ها»، «حفظ تعالی جامعه» و «حفظ و رشد بهزیستی مادی» و هر کدام در سه رتبه ضروریات، حاجیات، تحسینیات رتبه‌بندی می‌شوند؛
در لایۀ سوم (سیاستگذاری فقه الموازنه) اهم و مهم کردن، با استفاده از معیارهای توزین و تحلیل هزینه فایدۀ اجتماعی در سطح «مصلحت نهایی مسئله مورد بحث» دنبال می‌شود و آنچه در مجموع مقدم می‌‌شود، احتمالاً نفع بیشتری را عاید اجتماع مسلمانان می‌کند.
کلیدواژه‌ها
تحلیل هزینه فایده اجتماعی؛ سیاستگذاری عمومی؛ اقتصاد اسلامی
مراجع

* قرآن کریم.

* نهج البلاغه.

1. استیگلیتز، ژوزف ای. (1391)، اقتصاد بخش عمومی، ترجمه دکتر محمدمهدی عسکری، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

2. امام خمینی (1378)، کتاب البیع، تهران: انتشارات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیe.

3. پارسونز، واین (1392)، مبانی سیاستگذاری عمومی و تحلیل سیاست‌ها، ترجمۀ حمیدرضا ملک محمدی، چاپ دوم، تهران: انتشارات پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.

4. پینکافس، ادموند (1382)، از مسئله‌محوری تا فضیلت‌گروی؛ نقدی بر تحویل‌گرایی در اخلاق مقدمه، ترجمه و تعلیقات سیدحمیدرضا حسنی و مهدی علیپور، قم: انتشارات دفتر نشر معارف.

5. حجازی‌فر، سعید و صباح‌الهدی باقری کنی (1390)، «فضیلت‌های محوری در سازمان‌های فضیلت‌مدار»، فصلنامۀ علمی ترویجی اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، ش3، ص122−150.

6. حسنی، حمیدرضا و مهدی علیپور (1382)، تعلیقات کتاب از مسئله‌محوری تا فضیلت‌گرایی، قم: انتشارات دفتر نشر معارف.

7. خامنه‌ای، سیدعلی، سخنرانی 21، اسفند 1393، http://www.leader.ir.

8. خویی، سیدابوالقاسم (1410هـ.ق)، منهاج الصالحین، قم: مدینه العلم.

9. دادگر، یدالله (1378)، «کارآیی، رفاه و عدالت در اسلام و اقتصاد متعارف»، نشریه‌نامه مفید، ش17، ص41−71.

10. ریچلز، جیمز (1389)، فلسفه اخلاق، ترجمه آرش اخگری، چاپ دوم، تهران: انتشارات حکمت.

11. زرقاء، محمد انس (1384)، «ارزیابی طرح و تنزیل ارزش زمان»، ترجمه محمدتقی نظرپور، درس‌هایی در اقتصاد اسلامی، قم: انتشارات دانشگاه مفید.

12. سالخورده، معصومه و عباس پسندیده (بهار 1396)، «تحلیل و تبیین ماهیت استدلال "خیر و ابقی، در قرآن کریم»، فصلنامۀ علمی پژوهشی مطالعات تفسیری، ش29، ص171−184.

13. السوسوه، عبدالمجید محمد (2004)، فقه الموازنات فی الشریعه الاسلامیه، دارالقلم، الامارات العربیه المتحده، دبی.

14. الشاطبی، ابراهیم بن موسی (1997م)، الطبعه الاولی: قاهره: دار ابن‌عفان.

15. شیروانی، علی (آذر 1382)، «خودگروی در اخلاق اسلامی»، نشریه پگاه حوزه، ش110.

16. صدر، سیدمحمدباقر (1382)، اقتصادنا، چاپ دوم: قم: مؤسسه بوستان کتاب.

17. طباطبایی، محمدحسین (1374)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

18. عربی، سید‌هادی و حسین زندی (بهار 1396)، «سیاست‌گذاری اقتصادی از منظر اخلاق فضیلت، درس‌هایی برای اقتصاد اسلامی»، فصلنامه روش شناسی علوم انسانی، ش90، ص17−33.

19. عربی، سید‌هادی، محمد‌جواد رضایی و مهدی موحدی بکنظر (بهار و تابستان 1392)، «نظریه اخلاق هنجاری و دلالت‌های آن در سیاستگذاری اقتصادی، درس‌هایی برای اقتصاد اسلامی»، دو فصلنامۀ معرفت اقتصادی، شماره پیاپی 8، ص29−50.

20. عشایری منفرد، محمد و سیدحمید جزائری (زمستان 1390)، «قلمرو مصلحت و عدالت در قلمرو احکام و حقوق زنان»، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، ش54، ص7−58.

21. علی آبادی، عبدالصمد و رضا اسفندیاری (بهار و تابستان 1394)، «واکاوی قاعده دفع افسد به فاسد از دیدگاه مذاهب فقهی»، دوفصلنامه پژوهش نامه مذاهب اسلامی، ش3، ص9−32.

22. علیدوست، ابوالقاسم (1384)، «فقه و مقاصد شریعت»، فصلنامۀ تخصصی فقه اهل بیتb، ش41، ص118−158.

23. عیوضلو، حسین (بهار و تابستان 1389)، «مروری بر معیارهای عدالت اجتماعی و اقتصادی در تطبیق با چارچوب شریعت اسلام»، دو فصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، سال دوم، ش2، ص5−26.

24. قرائتی، محسن (1388)، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.

25. القرضاوی، یوسف (1996)، فی فقه الاولویات، دراسه جدیده فی ضوء القرآن و السنه، الطبعه الثانیه، قاهره: مکتبه وهبه.

26. کاشیان، عبدالمحمد (بهار و تابستان 1397)، «معیارهای سیاستگذاری اقتصادی: از اقتصاد متعارف تا اقتصاد اسلامی»، نشریۀ علمی سیاستگذاری اقتصادی، سال دهم، ش19، ص107−139.

27. گلپایگانى، سیدمحمدرضا الموسوى (1412 ق)، الدر المنضود فی أحکام الحدود، قم: دارالقرآن الکریم.

28. گیلک حکیم آبادی، محمدتقی (1392)، اقتصاد رفاه با نگرش اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

29. المجاطی، حمزه بن عبدالعزیز (2011)، «اقسام المقاصد عند الشاطبی»، جریدة الشرق الأوسط، زقم 11774، 22 فبرایر.

30. مصباح یزدی، محمدتقی (1387)، نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، تحقیق و نگارش احمدحسین شریفی، نوبت دوم، قم: انتشارات مؤسسه آموزش و پژوهشی امام خمینیe.

31. مطهری، مرتضی (1380)، اسلام و مقتضیات زمان، تهران: انتشارات صدرا.

32. مظفر، محمدرضا (1381)، اصول الفقه، دفتر انتشارات اسلامی قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

33. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران (1380)، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.

34. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران (1385)، دائرة المعارف فقه مقارن، قم: انتشارات مدرسه امام علی بین ابیطالب.

35. موحدی، محمدجواد و مژگان گلزار اصفهانی (مرداد1390)، «نقد و ارزیابی وظیفه گرایی»، مجله اخلاق و تاریخ پزشکی، دوره چهارم، ش4، ص28−36.

36. نظری، حسن آقا (1390)، مبانی بخش عمومی در اقتصاد اسلامی، تهران: سمت.

37. نقوی، سیدمحمدعلی، احمد محقر و زهره علوی‌راد (1395)، «جامعه‌گرایی و اجتماعی بودن فضیلت»، فصلنامۀ جامعه‌شناسی سیاسی ایران، ش2، ص19−41.

38. هاشمی رفسنجانی، اکبر و دیگران (1386)، تفسیر راهنما، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.

39. Ackerman, Frank; And Kerry Smith and Lisa Heinzerling (2004), "Cost-benefit analysis is often used to support industry wish lists. Should we blame the method or the masters?", American Prospect, https://prospect.org; No 7696.

40. Adler D. Matthew and Eric A. Posner (1999), "Rethinking Cost-Benefit Analysis", The Law School, The University of Chicago, Yale Law Journal, No. 109, pp 165-247.

41. Baujard, Antoinette (2013), "Welfare economics", HAH multi-disciplinary open access archive, https://hal.archives-ouvertes.fr.

42. Bueno, Ethan; Normative Framework; Handout (2019/08), University of Chicago, http://home.uchicago.edu/bdm/pepp/normative.pdf

43. Rachels, James (2003), The Elements of Moral Philosophy, New York, NY: McGraw-Hill.

44. Robert, Christopher, and Richard Zeckhauser (2011), "The Methodology of Normative Policy Analysis", HKS Faculty Research Working Paper Series RWP11-004, John F. Kennedy School of Government, Harvard University.

45. Tanzi, Vito (2011), Government versus Markets – The Changing Economic Role of the State, New York, Cambridge University Press, 2011.

Zerbe O. Richard And Tyler Scott (2011), "A Primer for Understanding Benefit-Cost Analysis"; The Daniel J. Evans School of Public Affairs; University of Washington.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 124
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 15
صفحه اصلی | واژه نامه اختصاصی | اخبار و اعلانات | اهداف و چشم انداز | نقشه سایت
ابتدای صفحه ابتدای صفحه

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

Journal Management System. Designed by sinaweb.