برخی از مبانی معرفت‌شناختی در نظریۀ بازی‎ها براساس خوانش کتاب «نظریۀ بازی‎ها و رفتار اقتصادی» نوشتۀ جان‎فون نویمان و اسکار مورگنشترن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 داﻧﺸﺠﻮى ﮔروه ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﻠﻢ، داﻧﺸﮑﺪه ﺣﻘﻮق، الهیات و ﻋﻠﻮم ﺳﯿﺎﺳﻰ، واﺣﺪ ﻋﻠﻮم و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، داﻧﺸﮕﺎه تهران آزاد اﺳﻼﻣﻰ، تهران، اﯾﺮان

2 اﺳﺘﺎد ﮔﺮوه ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﻠﻢ، داﻧﺸﮑﺪه ﺣﻘﻮق، اﻟﻬﯿﺎت و ﻋﻠﻮم ﺳﯿﺎﺳﻰ، واﺣﺪ ﻋﻠﻮم و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻰ، تهران، اﯾﺮان

3 دانشیارگروه اقتصاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم وتحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

4 اﺳﺘﺎد ﮔﺮوه رﯾﺎﺿﯿﺎت، داﻧﺸﮑﺪه ﻋﻠﻮم ﭘﺎﯾﻪ، واﺣﺪ ﻋﻠﻮم و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ، تهران، اﯾﺮان

چکیده

انتخاب هر دستگاه اصل موضوعی‎‎‎ می‎تواند سطح دستیابی ما به امور واقع و در نتیجه معرفت ما نسبت به جهان اطراف را به اصول آن دستگاه محدود کند. در این مقاله سعی شده است که این موضوع از دیدگاه فلسفۀ علم بررسی و نشان داده شود که در کتاب نظریۀ بازیها و رفتار اقتصادی نوشتۀ جان فون‌نویمان و اسکار مورگنشترن‎ چگونه با این موضوع برخورد شده است. به همین دلیل چند محور اصلی مانند «عقلانیت»، «متعیّن بودن سیستم یک بازی»، «تعادل» و «اصل ثابت بودن سایر شرایط» که در علم اقتصاد به‌عنوان اصل مطرح هستند و نحوۀ قرار گرفتن این اصول در درون دستگاه اصول موضوع ریاضیاتی نظریۀ بازی‎ها بررسی می‌شود.
دیدگاه کلی ما این است که یکی از دلایل اینکه نظریۀ بازی‎ها‎‎‎ نمی‎تواند رفتارهای اقتصادی را به‌طورکلی توصیف و تحلیل کند آن است که جهان را به‌عنوان یک سیستم تک نظمی در نظر گرفته است و به همین دلیل زنجیرۀ علیّتی در این سیستم بسیار طویل است؛ درحالی‌که سیستم‎های خودسازمانده به دنبال ایجاد سازمان‎های چند نظمی هستند و به همین دلیل آمادگی دارند که برای این منظور بر پیچیدگی سیستم بیفزایند. ریاضیات برای مقایسۀ نظم میان دو ساختار دارای ابزاری به نام ایزومورفیسم است؛ ولی در اقتصاد چنین ابزاری وجود ندارد و بنابراین ما در اغلب موارد‎‎‎ نمی‎دانیم که در حال عمل کردن در درون دو سیستم با نظم‎های مختلف هستیم.

کلیدواژه‌ها


1. افلاطون (1380)، دورۀ آثار افلاطون، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
2. اینشتاین، آ. (1396)، فیزیک و واقعیت، ترجمۀ محمدرضا خواجه‌پور، چ4، تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
3. بلاگ، ب.‎ (1387) روش‎‎‎شناسی علم اقتصاد(اقتصاددانان چگونه تبیین‎‎‎ میکنند)، ترجمۀ غلامرضا آزاد‎ (ارمکی)، چ2، تهران: نشر نی.
4. پایا، ع. (1378)، «آیا قوانین بنیادین فیزیک واقع‌نما هستند؟»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران،  س55، ش152، ص33-55.
5. دکارت، رنه (1396). گفتار در روش راه بردن عقل، ترجمۀ محمدعلی فروغی، تهران: انتشارات آگاه.
6. روزنبرگ، ا. (1379)، «اگر اقتصاد علم نیست پس چیست؟»، نامۀ مفید، دورۀ 6، شمارۀ 2(پیاپی 22)، ص183-205.
7. سبحانی، ا. (1397)، اصول موضوعۀ اقتصاد، سایت ویرگول (https://virgool.io/@ahmadso).
8. سبحانی، ح.؛ مهدوی، ا. و پاداش، ح‎. (1392)، «تبیینی از چند مسئلۀ فلسفی در علم اقتصاد»، فصلنامۀ علمیپژوهشی برنامه‌ریزی و بودجه، س18، ش1، ص77−94.
9. سروش، ع. (1366)، «علت و دلیل علوم اجتماعی»، نامۀ علوم اجتماعی، ش1، س1، ش1، ص53-72.
10. صمدی، ه. (1384)، تبیین علمی از دیدگاه همپل، مجلۀ ذهن، ش23، ص89−100.
11. فروغی، م. ع. (1344)، سیر حکمت در اروپا، (مجموعۀ یک جلدی)، تهران: انتشارات زوار
12. فریدمن، م. (1953)، روش‌شناسی اقتصاد اثباتی، ترجمۀ سیدحسین رضوی‌پور، مندرج در کتاب فلسفۀ اقتصاد، مروری بر ادبیات، ج1، فصل7، ص245−297، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادقg. 
13. فون برتالنفی، ل.‎ (1366)، مبانی، تکامل و کاربردهای نظریۀ عمومی سیستم ها، ترجمۀ کیومرث پریانی،‎ تهران: نشر تندر.
14. کانت، ا. (1394)، نقد عقل محض، ترجمۀ بهروز نظری و ویرایش محمدمهدی اردبیلی، تهران: انتشارات ققنوس.
15. کندل، ا. (1393)، در جستجوی حافظه، پیدایش دانش نوین ذهن، ترجمۀ سلامت رنجبر، تهران: نشر آگه.
16. می یرز، د.؛ وال.، ن.، پ. مندر و ر.ر. میلر (1385)، دورۀ کامل علم اقتصاد، ج1 و 2، چ2، ترجمۀ مهدی تقوی و عبدالله کوثری، تهران: انتشارات کوهسار.
17. هاوسمن، د. ام.‎ (1391)، فلسفۀ اقتصاد، مروری بر ادبیات، ترجمۀ سیدحسین رضوی‌پور، ج1، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادقg.
18. هیوم، د. (1395)، کاوشی در خصوص فهم بشری، ترجمۀ کاوه لارجوردی، چ2، تهران: نشر مرکز.
19. Begg, D., Vernasca, G., Fischer, S. and Dornbusch, R.‎ (2014), Economics, 11th Edition, McGraw-Hill.
20. Cartwright, N.‎ (1983), How the laws of physics lie, Oxford University Press Inc., New York.
21. Foster, D. P. and Young, H. P.(2001), “On the impossibility of predicting the behavior of rational agents” , Proceedings of the National Academy of Sciences, Vol.98, No.22, pp. 12848−12853.
22. Gräbner, C.‎ (2016), From realism to instrumentalism  and back? Methodological implications of changes in the epistemology of development economics, Munich Personal RePEc Archive‎ (MPRA).
23. Hamlyn, D. W.‎ (1967), “Epistemology, history of”, in Paul Edwards, ed., The Encyclopedia of Philosophy, New York: Macmillan Publishing Company.
24. Haussman.D (1994), The Philosophy of Economics : An Anthology, 2nd Revised edition, Cambridge university press,‎ pp. 376-394.
25. Hempel, K. G.‎ (1942), “The Function of General Laws in History”, The Journal of Philosophy, Vol. 39, No. 2, pp. 35−48.
26. Kaysen, C.‎ (1946), “A Revolution in Economic Theory?”, The Review of Economic Studies, Vol. 14, Issue 1, pp. 1−15.
27. Konishi, S. and Kitagawa, G.‎ (2008), Information criteria and statistical modeling, Springer, New York.
28. Mankiw N.G.‎ (2018), Principles of Economics, eights edition, Harvard university, Cengage Learning.
29. Reprinted with permission from The Philosophical Forum, vol. 14, numbers 3-4 (Springer-Summer 1983), pp. 296-314.
30. Rosenberg, A.‎ (1976), Microeconomic laws: a philosophical analysis, University of Pittsburgh Press.
31. Rosenberg, A.‎ (1994), “If economics isn’t science, what is it?”, Book chapter‎ (Chap. 21) of:‎ Hausman, D., The Philosophy of Economics : An Anthology, 2nd Revised edition, Cambridge university press,‎ pp. 376394.[1]
32. Sato, Y.; Akiyama, E. and Farmer, D.(2002), “Chaos in learning a simple two-person game”, Proceedings of the National Academy of Sciences, Vol.99, No.7, pp. 4748−4751.
33. Steup, M. )2018), Epistemology, The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta‎ (ed.), URL= <https://plato.stanford.edu/archives/win2018/entries/epistemology/>.
34. Von Neumann, J. and Morgenstern, O.‎ (1955), Theory of games and economic behavior, sixth edition, Princeton University Press.
35. Winch, P. G.‎ (1990), The idea of social science and its relation to philosophy, second edition, eleventh impression, Routledge in Great Britain and Humanities Press International, Inc. in the United States of America.
36. Zang, W.J.‎ (2013), An Overview on Theories and Methods of Selforganization, Chapter 1 of “Self-organization: theories and methods”, Nove science publisher, New York, U.S.A.
[1]. ترجمۀ فارسی از این مقاله‎ توسط یدالله دادگر و نادر مهرگان منتشر شده است که متاسفانه کامل نیست و در پایگاه اطلاع رسانی حوزه به نشانی hawzah.net منتشر شده است. با این حال ما از این ترجمه در متن حاضر کمک گرفته‌ایم.