Revising Ijtihadi-Experimental Model of Religious Science

Document Type : علمی - پژوهشی

Author

Research Institute of Hawzah and University

Abstract

The idea of religious science, despite the attempts made in recent decades by its proponents and opponents, has not yet reached a clear point. This paper aims at revising one of the models of religious science, called the Ijtihadi-Experimental Model, which was first introduced in the early years of the 2000s and gradually expanded along with writing several books and articles. After briefly describing the status of this model among the other models of religious science and introducing the general foundations and methodology of this model, the paper has addressed its ambiguities and problems in ten items. These items are: falling in the trap of experientialism, dependence on Western paradigms, ambiguity in distinguishing between physical and meta-physical levels of science, non-objectivity, inadequacy of religious texts propositions for production of science, probability of falsification of religious propositions, preferring weaker knowledge on stronger knowledge, ambiguity in denomination of religious science, ambiguity in possibility of progress, and non-creativity

Keywords


1-امام خمینی، سید روح‌الله (1378). صحیفه امام، (23 جلد)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
2-ایمان، محمدتقی و کلاته‌ساداتی، احمد (1392). روش‌شناسی علوم انسانی نزد اندیشمندان مسلمان، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
3-باقرى، خسرو (1382). هویت علم دینى، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
4-بستان نجفی، حسین و همکاران (1384). گامی به سوی علم دینی (1): ساختار علم تجربی و امکان علم دینی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
5-بستان نجفی، حسین (1390). گامی به سوی علم دینی (2): روش بهره‌گیری از متون دینی در علوم اجتماعی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
6-بستان نجفی، حسین (1392). نظریه‌سازی دینی در علوم اجتماعی با تطبیق بر جامعه‌شناسی خانواده، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
7-بستان نجفی، حسین (1396). نظریه عرفی‌شدن با رویکرد اجتهادی تجربی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سازمان تبلیغات اسلامی.
8-پیروزمند، علیرضا (1391). «جنبش نرم‌افزاری و معرفی فرهنگستان»، گفتارهایی در علم دینی، ویراستار علمی: عطاءالله بیگدلی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
9-تمیمی آمدی، عبدالواحد (1366). تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، تحقیق: مصطفی درایتی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. 
10-جوادى آملى، عبدالله (1377). شریعت در آیینه معرفت، قم: مرکز نشر اسراء.
11-حرّ عاملى، محمد بن الحسن ([بی‌تا]). وسائل الشیعه (20 جلد)، طهران: المکتبة الاسلامیة.
12-خسروپناه، عبدالحسین (1392). در جستجوی علوم انسانی اسلامی: تحلیل نظریه‌های علم دینی و آزمون الگوی حِکمی- اجتهادی در تولید علوم انسانی اسلامی (ج1)، قم: نهاد نمایندگی مقام معظّم رهبری در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف. 
13- دفتر همکارى حوزه و دانشگاه (منتشر نشده). مجموعه مقالات حقوق، مقاله نهم.
14- سایر، آندرو (1385). روش در علوم اجتماعی: رویکردی رئالیستی، ترجمه عماد افروغ، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
15- سروش، عبدالکریم (1366). تفرج صنع، تهران: سروش.
16- شجاعی­زند، علیرضا (1397). «چون و چرا در علم دینی»، علوم انسانی اسلامی، سال هفتم، ش25، تابستان (صص165-172).
17- طالبان، محمدرضا (1388). «مکانیسم‌ها و جامعه‌شناسی: نقش و اهمیت مکانیسم‌ها در تبیین پدیده‌های اجتماعی»، روش‌شناسی علوم انسانی، سال پانزدهم، ش61، زمستان (صص63-102).
18- طباطبایی، سید محمدحسین (1374). اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران: صدرا.
19- طباطبایی، سید محمدحسین ([بى‌تا]). المیزان فى تفسیر القرآن، قم: جماعة المدرسین فى الحوزة العلمیة.
20- علیپور، مهدی و حسنی، سید حمیدرضا (1389). پارادایم اجتهادی دانش دینی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
21- فِی، برایان (1383). پارادایم‌شناسی علوم انسانی، ترجمه مرتضی مردیها،تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
22- کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی، (8 جلد)، تحقیق: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
23- گلچین، مسعود (1383). «مفهوم جامعه­شناسى اسلامى: امکان و عدم امکان و دلالت­هاى آن»، دین و علوم اجتماعى، به کوشش مجید کافى، قم: مؤسسه پژوهشى حوزه و دانشگاه.
24- گلشنی، مهدی (1393). از علم سکولار تا علم دینی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
25-مجلسى، محمدباقر (1403ق). بحار الأنوار (110 جلد)، بیروت: مؤسسة الوفاء.
26-مجلسی، محمدتقی (1406ق). روضة المتقین (14 جلد)، قم: مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور.
27-مطهری، مرتضی (1377). مجموعه‌ آثار، ج6، تهران: صدرا.
28-ملکیان، مصطفى (1380). راهى به رهایى، تهران: نشر نگاه معاصر.
29-نقشبندی الخالدی، داود (1406ق). الرّد علی الآلوسی، استانبول: مکتبة الحقیقه.
30-وحید بهبهانی، محمدباقر (1424ق). مصابیح الظلام (11 جلد)، قم: [بی‌نا].
31-Bohman, James (1994). New Philosophy of Social Science, Oxford: Polity Press.
32-Føllesdal, Dagfinn (1996), "Hermeneutics and the Hypothetico-Deductive Method", Readings in the Philosophy of Social Science, Cambridge & Massachusetts: MIT Press.
33-Outhwaite, William (1983). Concept Formation in Social Science, London and Boston: Routledge & Kegan Paul.