سیمای پارادایمی آینده‎پژوهی: از بازخوانی تا بازنمایی آینده‎های یکپارچه

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای آینده پژوهی، مدرس و محقق

2 استاد تمام علوم سیاسی، دانشگاه شاهد

10.30471/mssh.2020.5852.1953

چکیده

امروزه آینده‎پژوهی به‌عنوان یک حوزه مستقل و ساختارمند در قلمروهای علمی حضور چشمگیری دارد و بنیاد مطالعات و پژوهش‎های راهبردی را تشکیل می‎دهد. آینده‎پژوهی دانش تحلیل، اکتشاف، طراحی و برپایی هوشمندانه آینده است و ریشه در نظام تدبیر بشری دارد و بر مهندسی، خلق و بازآفرینی آگاهانه، فعالانه و پیش‎دستانه آینده تأکید می‎کند. آینده‎پژوهی و مسئله اکتشاف و شکل‎بخشی آینده تابع مبانی، اصول و قواعدی است که در قالب چارچوب‎های مستحکم نظری و مفهومی تحت عنوان پارادایم‎ها‎ انعکاس می‎یابند و ساماندهی مشاهدات، قالب‎بندی ادراکات و جهت‎گیری اقدامات را مدیریت می‎نمایند.

مقاله حاضر با محوریت روش‎شناسی توصیفی−تحلیلی، ضمن تبیین مفهوم و منطوق پارادایم، به بازخوانی پارادایم‎های متعارف آینده‎پژوهی−اثباتی، تکاملی و انتقادی− می‎پردازد و در ادامه، نگاشت و خوانشی نوین از پارادایم نوظهور این حوزه −آینده‎‎های یکپارچه− ارائه می‎دهد. بازخوانی فرایند تحول و گذار پارادایمی معطوف به ظهور پارادایم آینده‎‎های یکپارچه حکایت از توسعه ظرفیت‎ آینده‎پژوهی در پردازش مسائل و تبدیل آینده‎پژوهی به یک حوزه فراطبیعی دارد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ایمان، محمدتقی (1387)، «ارزیابی پارادایمی انسان به‌عنوان عنصر اساسی در طراحی پارادایم الهی»، فصلنامه روش‎شناسی علوم انسانی، سال چهاردهم، شماره 54، ص25−46.
  2. حسنی، سیدحمیدرضا و مهدی علی‎پور (1389)، «درنگی در معناشناسی و ماهیت‎شناسی تحلیلی واژه پارادایم»، فصلنامه روش‎شناسی علوم انسانی، سال شانزدهم، شماره 63، ص77−96.
  3. 3.    فاتح‎راد، مهدی؛ محمدرضا جلیلوند؛ محمدمهدی مولایی؛ سعید سمیعی و لیلا نصرالهی وسطی (1392)، «مختصات روش‎شناختی فرارشته آینده‎پژوهی به‌مثابه یک فراپارادایم یک‎پارچه»، فصلنامه مطالعات میان‎رشته‎ای در علوم انسانی، دوره ششم، شماره 1، ص135−161.
    1. Bell, W. (2003), Foundations of Futures Studies: Human Science for a New Era.Volume 1: History, Purposes, and Knowledge. New Brunswick, NJ: Transaction.
    2. Bryman, A. (1988), Quantity and Quality in Social Research. London: Allen & Unwin.
    3. Collins, T & Hines, A. (2010), “The Evolution of Integral Futures: a Status Update”, World Future Review, June−July: 5−16.
    4. Cornish, E. (2004), Futuring: the Exploration of the Future. USA: World Future Society.
    5. Donmoyer, R. (2008), “Paradigm. In Lisa M. Given (Ed.)”, The Encyclopedia of Qualitative Research Methods (pp.591−595),Thousand Oaks: Sage Publications.
    6. Esbjorn-Hargens, S. (2009), “An Overview of Integral Theory: An All-Inclusive Framework for the 21st Century. Integral Institute”, Resource Paper, No.1:1−24.
    7. Fletcher, G. (1981), “The Case against a Science of Futurology”, World Futures Society Bulletin, 15(3): 27−32.
    8. Habegger, B. (2010), “Strategic Foresight in Public Policy: Reviewing the Experiences of the UK, Singapore, and the Netherlands”, Futures, 42: 49−58.
    9. Hideg, E. (2002), “Implications of Two New Paradigms for Futures Studies”, Futures, 34: 283−294.
    10. Hideg, E. (2013), “Integral Futures Based on the Paradigm Approach”, Futures, 45: 506−515.
    11. Inayatullah, S. (2008), “Six Pillars: Futures Thinking for Transforming”, Foresight, 10(1): 4−21.
    12. Inayatullah, S. (2013), “Futures Studies: Theories and Methods”, In Fernando G. Junquera (Ed.), There's a Future: Visions for a Better World (pp. 36−66), Madrid: BBVA.
    13. Kuhn, S. T. (1970). The Structure of Scientific Revolutions (2nd Ed.), Chicago: University of Chicago Press.
    14. Morgan, D. (2007), “Paradigms Lost and Pragmatism Regained: Methodological Implications of Combining Qualitative and Quantitative Methods”, Journal of Mixed Methods Research, 1(1), 48−76.
    15. Ritzer, G. (1975), Sociology: A Multi-Paradigm Science, Boston: Allyn & Bacon, Inc.
    16. Scott, J. & Marshall, G. (2009), Oxford Dictionary of Sociology. Oxford: Oxford University Press.
    17. Slaughter, R. M. (2002), “Futures Studies as a Civilizational Catalyst”, Futures, 34: 349−363.
    18. Slaughter, R. A. (2008), “What Difference Does ‘Integral’ Make? ”, Futures, 40, 120−137.
    19. Voros, J. (2008), “Integral Futures: An Approach to Futures Inquiry”, Futures, 40:190−201.
    20. Ziauddin, S. (2013), Future: All that Matters. New York: McGraw-Hill Education.

 

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار