A critical study of Taha Hussein’s reading on Ibn Khaldun’s thoughts (Ibn Khaldun, A Modern Sociologist or an Ashari thinker?)

Document Type : علمی - پژوهشی

Authors

1 Culture, Art and communication institute

2 professer The University of Tehran

Abstract

The present work aims to study and critically analyse Taha Hussein’s reading on Ibn Khaldun’s thoughts. To this end, by employing the documentary and historical methods, we give a comprehensive review and analysis of the Taha Hussein’s readings on Ibn Khaldun’s contemplations. Furthermore, we evaluate and criticize Taha Hussein’s account of Ibn Khaldun based on the theoretical, social and intellectual backgrounds of both. It is argued that Taha Hussein has carried out his critiques from his modern and positivistic point of view, while Ibn Khaldun had been highly influenced by the Ashari tradition atmosphere of his time which comprises a completely distinguished idea on society, history, causality, etc., than the modern one. Consequently, our analysis leads to the conclusion that Taha Hussein’s critiques dismiss Ibn Khaldun's distinctive social and intellectual backgrounds and hence in many cases appear to be arguably imprecise and incorrect. In other words, Ibn Khaldun’s works and thoughts have to be read and perceived based on his own Ashari worldview.

Keywords


1. آزاد ارمکی، تقی (1376)، جامعه‌شناسی ابن‌خلدون، تهران: تبیان.
2. ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1377)، ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، جلد دوم، تهران: طرح نو.
3. ابن‌خلدون، عبدالرحمن (1382)، مقدمه، ترجمه محمد پروین گنابادی، جلد اول، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
4. ابن‌خلدون، عبدالرحمن (1382)، مقدمه، ترجمه محمد پروین گنابادی، جلد دوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
5. ارسطو (1398)، سیاست، ترجمه‎ حمید عنایت، تهران: انتشارات نیل.
6. اشمیت، ناتانیل (1396)، ابنخلدون، مورخ، جامعه‌شناس و فیلسوف، ترجمه غلامرضا جمشیدی­ها، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
7. افلاطون (1380)، دوره کامل آثار افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفی، جلد دوم، تهران: خوارزمی.
8. امه طلب، مصطفی (1391)، ابن‌خلدون نظریه پرداز عصبیت اموی: بررسی مواضع ابن‌خلدون در قبال اهل‌البیتb، شیعیان و خلفا، تهران: دلیل ما.
9. بهنام، علیرضا (1392)، زندگی و اندیشه ابن‌خلدون "اولین جامعه‌شناس مسلمان"، تهران: صالح.
10. پارسانیا، حمید (1390)، روش‌شناسی انتقادی حکمت صدرایی، قم: کتاب فردا.
11. پارسایی­فر، امید (1391)، ابن­خلدون، تهران: سازمان پژوهش و برنامه­ریزی آموزشی.
12. ثقفی، سیدمحمد (1396)، ابن­خلدون نخستین جامعهشناس مسلمان، تهران: جامعه­شناسان.
13. جابری، محمدعابد (1395)، عصبیت و دولت؛ اندیشۀ ابن‌خلدون (مهم‌ترین نظریۀ ابن‌خلدون در تاریخِ اسلامی)، ترجمه بهروز حسن‌نژاد، تبریز: انتشارات نباتی.
14. جمشیدنژاد، غلامرضا؛ اکبر ایرانی و علیرضا مختارپور (1380)، سرچشمه‌های جامعه‌شناسی [بررسی مقدمه و کتاب العبر اثر ابن‌خلدون]، تهران: اهل قلم.
15. حبیب­الهی، مهدی (1396)، ابن­خلدون و آینده جهان مدرن، تهران: شفاف.
16. حسین، طه (1319)، پیشوایان فکر، محمدحسین استخر، شیراز: چاپخانه مرکزی.
17. حسین، طه (1344)، وعده راست، ترجمه احمد آرام، تهران: فجر.
18. حسین، طه (1346)، آیینه اسلام، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، تهران: انتشار.
19. حسین، طه (1363a)، آن روزها، ترجمه حسین خدیوجم، تهران: سروش.
20. حسین، طه (1382)، فلسفه اجتماعی ابن‌خلدون، ترجمه امیرهوشنگ دانایی، تهران: انتشارات نگاه.
21. خوشرو، غلامعلی (1372)، شناخت انواع اجتماعات از دیدگاه فارابی و ابن­خلدون، تهران: انتشارات اطلاعات.
22. دانایی، امیرهوشنگ (1384)، دکتر طه حسین و اندیشههایش، پایان‌نامه دکتری علوم قرآن و حدیث، تهران: دانشکده الهیات دانشگاه تهران.
23. رسایی، داوود (1348)، حکومت اسلامی و نظر ابن­خلدون، بی‌جا: چاپخانه خواندنی­ها.
24. روزنتال، اروین (1388)، اندیشه اسلامی در سدههای میانه، ترجمه علی اردستانی، تهران: قومس.
25. شیخ، سعید (1365)، غزالی: مابعدالطبیعه، ترجمه محسن جهانگیری، مندرج در: شریف، میان محمد، 1362، تاریخ فلسفه در اسلام، ترجمه نصرالله پورجوادی، جلد اول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
26. شیخ، محمد علی (1396)، پژوهشی در اندیشه ابن­خلدون، تهران: علمی و فرهنگی.
27. صادقی فسائی، سهیلا (1379)، )، بررسی جامعه‌شناختی "تئوری انحطاط" در نظریات ابن‌خلدون، تهران: امیرکبیر.
28. صداقت ثمر حسینی، کامیار (1392)، ابن‌خلدون، انتشارات آفتاب توسعه.
29. طالبی، محمد (1391)، ابنخلدون و تاریخ، ترجمه محسن حسنی و سپیده ره­انجام، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
30. طباطبایی، سیدجواد (1390)، ابنخلدون و علوم اجتماعی: گفتار در شرایط امتناع علوم اجتماعی در تمدن اسلامی، تهران: ثالث.
31. عبدالحی، ا.ک. م (1362)، مذهب اشعری، ترجمه نصرالله پورجوادی و عبدالحسین آذرنگ، مندرج در: شریف، میان محمد (1362)، تاریخ فلسفه در اسلام، ترجمه نصرالله پورجوادی، جلد اول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
32. کربن، هانری و حسین نصر (1361)، تاریخ فلسفه اسلامی، از آغاز تا درگذشت ابن‌رشد، تهران: انتشارات امیرکبیر.
33. لاکوست، ایو (1386)، جهانبینی ابنخلدون، ترجمه مهدی مظفری، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
34. محدثی گیلوانی، حسن (1397)، ابن‌خلدون در بن‌بست‌ها و فقدان‌های ایرانی ‌اسلامی؛ معضل افق‌زدایی از فرهنگ و اندیشه در جوامع اسلامی، تهران: نوید صبح.
35. ممدپور، محمد (1389)، حکمت دینی و یونان‌زدگی در عالم اسلامی از آغاز تا عصر ابنخلدون، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.
36. مهدی، محسن (1383)، فلسفه تاریخ ابن‌خلدون، ترجمه مجید مسعودی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.