راهبری و راهبرد پژوهش در روش شناسی علوم انسانی

Articles in Press

Document Type : علمی - پژوهشی

Authors

1 m

2 t

10.30471/mssh.2025.10607.2595

Abstract

روش‌شناسی دانشی ساختارمند و فرایندی است که در فهم نظام‌مند علوم دیگر و آسیب‌شناسی وضعیت فعلی و جهت‌دهی آینده‌شان نقش قابل توجهی دارد. روش‌شناسی دارای اجزاء و گام‌های گوناگونی از جمله طراحی پژوهش و استراتژی‌های پژوهش است. مقاله حاضر با بهره‌گیری از نگاهی درجه دوم و فلسفی به فرایند روش-شناسی و استفاده از راهبرد ترکیبی و روش‌های اسنادی، تحلیل منطقی، هرمنوتیکی و قیاسی؛ درپی پاسخ به این مسئله است که طراحی پژوهش و استراتژی پژوهش چیستند؟ یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که راهبری پژوهش (طراحی پژوهش) عبارت است از طرح‌ریزی و ترسیم یک نقشه و الگوی نظام‌مندِ متشکل از اجزاء و گام‌های راهبرد، روش، رویکرد و رهیافت و فن (تکنیک)، بر اساس مبانی فلسفی و پارادایم انتخابی برای مشخص نمودن چگونگی حرکت پژوهشگر از مسئله به سوی حل مسئله است. همچنین راهبرد پژوهش مهم‌ترین بخش راهبری پژوهش است که می‌توان آن را نحوه بررسی پدیده یا اندیشه توسط پژوهشگر دانست. راهبرد تحقیق به پژوهشگر می‌گوید به هنگام مواجهه و روبرو شدن با یک پدیده یا اندیشه، آن را چگونه می‌خواهید بررسی و واکاوی کنید تا به واسطه این بررسی بتوانید مسئله تحقیق را حل کنید. انواع راهبرد‌های پژوهش شامل راهبرد‌های توصیفی، تبیینی، تحلیلی، استدلالی، تفهمی، انتقادی و ترکیبی است که تعاریف مختار هر کدام از این‌ها نیز ارائه شده است؛ به عنوان نمونه راهبرد توصیفی نحوه دست‌یابی به پاسخ را در برابر پرسش از ویژگی‌ها، حدود، آثار، علایم یک پدیده و نسبت آن با پدیده‌های دیگر ترسیم می‌نماید. همچنین اگر پدیده مورد پژوهش متن باشد؛ محقق به دنبال معرفی مدلول مطابقی و التزامی بیّن متن است.

Keywords

Methodology of Social Sciences and Humanities

Articles in Press, Accepted Manuscript
Available Online from 15 January 2025

Files

Share

How to cite

Statistics