استادیار مرکز مستندنگاری و مطالعات معماری ایران، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی
چکیده
در دهه‌های گذشته، برخی پژوهشگران تاریخ معماری، با پیوند دو حوزه «مطالعات تاریخ معماری» و «مطالعات انسان‌شناسانه» به سراغ معماران سنتی معاصر ایران رفته و از آنها، به عنوان مراجع فهم و شناخت معماری سنتی استفاده کرده‌اند. مرور مطالعات پیشین نشان می‌دهد که بسیاری از این پژوهش‌ها، ابزار مناسبی جهت مواجهه با منابع شفاهی و ثبت اندیشه‌های طراحانه معماران سنتی در اختیار نداشته و نتوانسته‌اند اطلاعاتی عمیق و دقیقی را به روشی علمی و موثق گردآوری کنند. این مقاله با تمرکز بر این مشکلِ روش‌شناسانه، با بهره‌گیری از مبانی و روش‌های وابسته به تحقیق کیفی، به ارائه مدلی برای گردآوری اطلاعات در چنین پژوهش‌هایی می‌پردازد.
بدین منظور، نخست، ویژگی‌های چهارچوب چنین تحقیقی در چهار بخش رویکرد و محیط تحقیق تشریح میگردد. سپس، روش نمونه‌گیری و گردآوری اطلاعات تحقیق همراه با مبانی پشتیبان آنها به صورت تفصیلی ارائه می‌شود. در نهایت مدلی سه لایه برای گردآوری اطلاعات در بخش جمع‌بندی ارائه میگردد. در این مدل، اطلاعات به وسیله ترکیبی از روش‌ها شامل «مصاحبه نیمه‌ساختار یافته»، «تاریخ شفاهی»، «مشاهده مستقیم»، «مصاحبه عمیق نزد بنا» و «یادداشت میدانی» در ساختاری یکپارچه و هدفمند گردآوری می‌شود.
)