بررسی انتقادی وضعیت علوم اجتماعی دانشگاهی در ایران؛ طرح یک چارچوب مفهومی و روش‌شناختی

این مقاله در تلاش است از طریق کاربرد یک رویکرد تطبیقی درونی که معطوف به تشابه شرایط اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی میان امور مورد مقایسه است و از طریق یک مفهوم‌پردازی بوردیویی در قالب «منازعه بر سر سرمایه نمادین» که از دیدگاه بوردیو محرک اصلی کنش و واکنش در حوزه علم یا به عبارتی پویایی آن است، شاخص‌هایی را برای سنجش دقیق‌تر وضعیت فعلی علوم اجتماعی دانشگاهی در ایران طرح کند.
از دیدگاه بوردیو نوع سرمایه مورد منازعه در هر میدان است که وجه تشابه یا تمایز آن میدان از دیگر میدان‌ها است. بر این مبنا دو میدان علوم اجتماعی دانشگاهی و روشنفکری اجتماعی در ایران به‌رغم تفاوت در اهداف و روش‌ها به دلیل تشابه در نوع سرمایه‌ مورد منازعه یعنی سرمایه‌ نمادین قابل مقایسه با یکدیگر دانسته شده‌اند. بررسی منازعه بر سر سرمایه نمادین در دو میدان یاد شده نیز از طریق بررسی شواهد در قالب شاخص‌های پنج‌گانه‌ای پیشنهاد شده‌ است که عبارتند از: شکل‌گیری و تثبیت مکاتب فکری رقیب در داخل میدان، منازعه بر سر مالکیت نمادین پارادایم‌های نظری، تمایز و تشخص نشریات بر مبنای رویکردهای نظری، میزان تاثیر بر میدان فکری هم‌جوار و با حوزه موضوعی مشابه و سرانجام میزان تاثیرگذاری بر تحولات سیاسی- اجتماعی جامعه.
در این مقاله چارچوب مفهومی و روش‌شناختی مذکور به منظور بررسی انتقادی وضعیت علوم اجتماعی دانشگاهی در ایران پیشنهاد شده و فرضیه­هایی بر مبنای مطالعات اکتشافی طرح شده است؛ اما بررسی نظام‌مند شواهد در قالب این چارچوب مفهومی و روش‌شناختی و آزمون فرضیه­های منتج از آن به پژوهش دیگری موکول شده است.