در این مقاله نخست، شیوة تاریخ‌نگاری حال‌محور علم معرفی شده است؛ معیار، نقطة آغاز و نقطه پایان اینگونه تاریخ‌نگاری، نظریه‌های «علمیِ» کنونی می‌باشد. از دیدگاه نگارنده، مقابلة ویژگی‌های علوم پیشین با علم کنونی می‌تواند محک مناسبی در آزمون کارآمدی این شیوه باشد. بدینترتیب، کیمیا بهعنوان یک علم طبیعی در سده‌های گذشته لحاظ و به واکاوی کیمیای حسن بن زاهد کرمانی پرداخته میشود. آنگاه، برخی موضوعات محوری کیمیا را استخراج کرده، آنها را در مواجهه با برخی ویژگی‌های بنیادی علم مدرن و نیز مفروضات اساسی تاریخ‌نگاری حال‌محور قرار می‌دهیم. نتیجه آنکه، تفاوت‌های علم کیمیا با علم مدرن چنان بنیادی و شباهت‌های آن دو چنان اندک است که نمی‌توان، بهرغم ادعای تاریخ‌نگاری حال‌محور، کیمیا را یک «پیش‌تاریخ» برای شیمی دانست. در بازسازی تاریخ علم بهنحو عام، و تاریخ کیمیا به نحو خاص، باید با دیدگاهی جامع‌نگرانه، چنان عمل کرد که مباحث گستردة نظری و عملی آن، وجوه مختلف کار با مواد، فرآیندهای عملی، و نیز زبان معمایی، رمزی و باطنی کیمیا و البته مسائل انسانی و اجتماعی مرتبط با آن، به همراه یکدیگر ملاحظه شود.
کوهکن, رضا, & کاوسی رحیم, علی. (1397). شیوه تاریخ‌نگاری حال‌محورِ علم در معرض محک کیمیای حسن بن زاهد. روش شناسی علوم انسانی, 24(94), 65-79. doi: 10.30471/mssh.2018.1450
MLA
رضا کوهکن; علی کاوسی رحیم. "شیوه تاریخ‌نگاری حال‌محورِ علم در معرض محک کیمیای حسن بن زاهد". روش شناسی علوم انسانی, 24, 94, 1397, 65-79. doi: 10.30471/mssh.2018.1450
HARVARD
کوهکن, رضا, کاوسی رحیم, علی. (1397). 'شیوه تاریخ‌نگاری حال‌محورِ علم در معرض محک کیمیای حسن بن زاهد', روش شناسی علوم انسانی, 24(94), pp. 65-79. doi: 10.30471/mssh.2018.1450
VANCOUVER
کوهکن, رضا, کاوسی رحیم, علی. شیوه تاریخ‌نگاری حال‌محورِ علم در معرض محک کیمیای حسن بن زاهد. روش شناسی علوم انسانی, 1397; 24(94): 65-79. doi: 10.30471/mssh.2018.1450
)