اروپامحوری و تأثیر قدرت-دانش در شکلگیری علوم انسانی مدرن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

علوم سیاسی

چکیده

رابطه میان قدرت و دانش در چشم‌انداز هستی‌شناختی از جمله مسائلی است که در قلمرو علوم انسانی مورد توجه قرار گرفته است. در قرن بیستم فوکو با تفصیل روش تبارشناختی نیچه به این اعتقاد بنیادین هستی‌شناختی دست یافت که قدرت دانش را تولید می‌کند و این دو مستقیماً بر یکدیگر تأثیرگذارند. نتیجه‌ای که این موضع هستی‌شناختی در زمینه معرفت‌شناسی داشت، این بود که علم ویژگی عینیت و یا به‌عبارتی دیگر بازنمایی حقیقت را ندارد؛ بلکه اساساً بازنماینده قدرت و منافع بشری است.
براین‌اساس می‌توان گفت که دانش علوم انسانی جدید برآمده از روابط قدرت بوده و تبارشناسی گفتمان‌های آن نشان از مناسبات قدرت-دانش در برساختن و اشاعه ارزش‌های علم انسانی مدرن و در مقابل طرد و نفی ارزش‌های قدیم دارد.
این پژوهش چگونگی درگیری تاریخی علوم انسانی مدرن با منافع و قدرت اروپایی در مقابل دیگر جوامع را نشان می‌دهد و بررسی می‌کند که چگونه علوم انسانی مدرن حاصل روابط قدرت – دانش گفتمان اروپامحوری بوده و مفصل‌بندی خاص آن گفتمان را همراه خود دارد

کلیدواژه‌ها


آربلاستر، انتونی (1391)، لیبرالیسم غرب، ظهور و سقوط، ترجمه عباس مخبر، چ 5، تهران: نشر مرکز.
آشوری، داریوش (1387)، پژوهشی درباره زبان و مدرنیت، تهران: نشر مرکز.
احمدی، بابک (1393)، معمای مدرنیته، تهران: نشر مرکز.
امین، سمیر (1389)، اروپامداری نظریه فرهنگی سرمایهداری مدرن، ترجمه موسی عنبری، چ 1، تهران: نشر علم.
باربور، ایان (1392)، دین و علم، ترجمه پیروز فطورچی، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
بالاندیه، ژرژ (1374)، انسان‌شناسی سیاسی، ترجمه فاطمه گیوه‌چیان، تهران: آران.
بلاوت، جیمز موریس (1393)، غرب چگونه غرب شد، ترجمه مرتضی مداحی، تهران: سروش.
بیات، عبدالرسول و جمعی از نویسندگان (1381)، فرهنگ واژه‌ها، قم: موسسه اندیشه و فرهنگ دینی.
پازوکی، شهرام (1379)، «دکارت و مدرنیته»، فصلنامه فلسفی ضمیمه مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، س 1، ش1، ص171-179.
پنیکوک، الستر (1378)، «گفتمان‌های قیاس‌ناپذیر»، فصلنامه علوم سیاسی، ترجمه سیدعلی اصغر سلطانی، س2، ش4، ص118-157.
سعید، ادوارد (1383)، شرق­شناسی، ترجمه عبدالرحیم گواهی، چ 4، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
سعید، بابی (1379)، هراس بنیادین: اروپامداری و ظهور اسلام­گرایی، ترجمه غلامرضا جمشیدی­ها و موسی عنبری، چ 1، تهران: دانشگاه تهران.
دالمایر، فرد (1384)، راه­های بدیل: فراسوی شرق‌شناسی و غرب‌شناسی، ترجمه فاطمه صادقی و نرگس تاجیک، چ 1، تهران: نشر پرسش.
دالمایر، فرد (1389)، شگفتی؟ قدرت جهانی و ناخرسندی از آن، به اهتمام دکتر منوچهری، چ 1، تهران، پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
دریفوس، هیوبرت و پل رابینو (1376)، میشل فوکو فراسوی ساختگرایی و هرمنوتیک، ترجمه حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
دیویس، تونی (1393)، اومانیسم، ترجمه عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
رحیم پورازغدی، حسن (1387)، پنج گفتار، تهران: طرحی برای فردا.
رندال، کالینز (1390)، جامعه‌شناسی فلسفه‌ها، ج1، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر اختران.
سلطانی، علی اصغر (1387)، قدرت، گفتمان، زبان، چ 2، تهران: نشر نی.
سوسور، فردیناندو (1378)، دوره زبانشناسی عمومی، ترجمه کوروش صفوی، تهران: هرمس.
شرابی، هشام (1380)، پدرسالاری جدید، ترجمه سید احمد موثقی، تهران: کویر.
عسکرى یزدى، علی (1381)، «شکّاکیت؛ نقدى بر ادلّهقم»، بوستان کتاب، به نقل از: دائره‏المعارف روتلیج.
فوکو، میشل (1378)، مراقبت و تنبیه، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، چ 2، تهران: نشر نی.
فیرحی، داوود (1378)، قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام، چ1،  تهران: نشر نی.
کاپلستون، فردریک (1379)، دکارت(تاریخ فلسفه غرب)، ترجمه علی کرباسی‌زاده اصفهانی، چ 1، تهران: مدینه.
کچوئیان، حسین (1382)، فوکو و دیرینه­شناسی دانش، چ1، تهران: دانشگاه تهران.
گلشنی، مهدی (1390)، از علم سکولار تا علم دینی، چ4، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
 لاریجانی، محمدجواد (1386)، «حقوق بشر یک بحث تمام شده نیست»، بازتاب اندیشه، ش87، ص 71-72.
ملکیان، مصطفی (1381)، راهی به رهایی، جستارهایی درباره عقلانیت و معنویت، تهران: نگاه معاصر.
موحدابطحی، سیدمحمدتقی (1385)، «گزارشی از کارگاه آموزشی پارادایم‌های علوم انسانی»، حوزه و دانشگاه - روش‌شناسی علوم انسانی، س 12، ش 48، ص135-154.
مهدی‌زاده، سیدمحمد (1387)، رسانه‌ها و بازنمایی، تهران: دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها.
نوذری، حسینعلی (1380)، مدرنیته و مدرنیسم، تهران: نقش جهان.
هال، استوارت (1386)، غرب و بقیه: گفتمان و قدرت، ترجمه محمود متحد، چ 1، تهران: آگه.
هوارث، دیوید (1378)، گفتمان در دیوید مارش و جری استوکر، روش و نظریه در علوم سیاسی، امیرمحمد حاج یوسفی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس (1393)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، چ4، تهران: نشر نی.
 
Hayek, Friedrich August von (1991(, The Counter-revolution of Science: Studies on the Abuse of Reason, Liberty Fund Inc., U.S. ; New Ed edition.
Howarth. D. , (2000), Discourse. Buckingham, Open University Press.
Laclau, E., Mouffe, C., (1985), Hegmony and Socialist Strategy, Towards a Rradical Democratic Politics, London:Verso.
Wood, Michael (2006),EDWARD SAID, Proceedings of the American     PhilosophicalSociety, Philadelphia