رابطه فلسفی علوم انسانی و تکنولوژی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 مؤسسه مطالعات تمدنی مسلمانان لندن

چکیده

هدف مقاله حاضر این است که از منظری فلسفی رابطه علوم انسانی و تکنولوژی را تا حد امکان روشن کند. علوم انسانی دارای دو وجه است: وجهی که علم است، و وجهی که تکنولوژی است. به واسطه این نقش دوگانه، تعامل علوم انسانی با تکنولوژی پیچیده‌تر از رابطه علوم طبیعی با تکنولوژی است. رابطه وجه تکنولوژیک علوم انسانی با حیطه‌های مختلف تکنولوژی هم‌افزایانه است. ولی این رابطه در خصوص رابطه وجه علمی علوم انسانی با تکنولوژی‌ها یک رابطه نامتقارن بوده، تأثیر تکنولوژی‌ها بر وجه علمی علوم انسانی تأثیری ایجابی است. این درحالی‌ است که تأثیر وجه علمی علوم انسانی بر تکنولوژی‌ها به‌طور عمده سلبی و نقادانه است؛ نه به این معنا که این وجه علمی خدمتی به تکنولوژی نمی‌کند، بلکه توضیح می‌دهیم نحوۀ درست این تأثیرگذاری چگونه است. این تحلیل در توضیح اینکه چگونه تکنولوژی می‌تواند در سپهر عقلانیت قرار گیرد، مفید است

کلیدواژه‌ها


1-پایا، علی (1382)، فلسفه تحلیلی: مسائل و چشم انداز ها، تهران: طرح نو
2-پایا، علی (1394). تحلیلی نظری فلسفی از مهم‌ترین عوامل توسعه نیافتگی علوم انسانی در ایران.  مندرج در ع. پایا، ح. ابراهیم‏آبادی, و ب. آروین: 3-آسیب‌شناسی نقادانه علوم انسانی و اجتماعی در ایران (69-207). تهران: پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و اجتماعی با همکاری انتشارات طرح نقد.
4-پایا، علی (1395ب) فلسفه تحلیلی از منظر عقلانیت نقاد، تهران: طرح نقد.
5-پایا، علی (1396). گره گشایی به شیوه فیلسوفان و مهندسان. تهران: طرح نقد.
6-پایا، علی. و منصوری، علیرضا (1397). علم و تکنولوژی: تفاوت‌ها، تعامل‌ها، و تبعات آنها.  فلسفه علم. جلد 8، شماره2، ص 100-134.
7-پوپر، کارل (1383). اسطوره چارچوب. ترجمه علی پایا، تهران: طرح نو.
8-میلر، دیوید (1387) "غلبه بر اعتیاد به موجه سازی"، ترجمه: علی پایا، پژوهشهای فلسفی، سال اول، شماره اول، بهار و تابستان 87، ص 1-16
9-هایدگر، مارتین (1377). پرسش از تکنولوژی. ترجمه شاپور اعتماد در پرسش از تکنولوژی (4-43). تهران: نشر مرکز.
 
10-Bartley, W. W. (1971). Morality and Religion. London: Palgrave Macmillan.
11-Bunge, M. (1966). Technology as Applied Science. Technology and Culture, 7, 329-347.
12-Constant, E. (1980). The Origins of the Turbojet Revolution. Baltimore.
13-Edgerton, D. (1999). From Innovation to Use: Ten Eclectic Theses on the Historiography of Technology. History and Technology, 111-136.
14-Forman, P. (2007). The Primacy of Science in Modernity, of Technology in Postmodernity, and of Ideology in the History of Technology. History and Technology, 23, 1-152.
15-Foucault, M. (1970). Order of Things. Translated by Alan Sherdan, New York: Pantheon.
16-Kranzberg, M. (1986). Technology and History: "Kranzberg's Laws". Technology and Culture, 27(3), 544-560.
17-Latour, B. (1987). Science in Action: How to Follow Scientists and Engineers through Society. Cambridge, MA: Harvard Univ. Press.
18-Lelas, S. (1993). Science as Technology. British Journal for the Philosophy of Science, 44, 423-442.
19-Miller, D. (2006). Out of Error. Burlington: Ashgate Publishing Company.
20-Paya, A. (2019) Methods and Perspectives in Islamic Studies, London: ICAS Press.
21-Popper, K. (1957). The Poverty of Historicism. London: Routledge & Kegan Paul.
22-Popper, K. (1983). Metaphysics and Criticizability. In D. Miller, A Pocket Popper (pp. 209-220). Fontana Press.
23-Radder, R. H. (2009). Science, Technology and the Science–Technology Relationship. 9.