ریشه‎های علمی−فکری پیدایش تاریخ فرهنگی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

استادیار تاریخ- پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

تاریخ فرهنگ در ایران در چارچوب دانش تاریخ و جامعه شناسی مورد مطالعه و تحقیقات مختلف واقع شده است اما رویکرد فرهنگی به مقوله‌ها و موضوعات تاریخی از پیشینه چندانی برخوردار نیست. تغییر در شیوه‌های مطالعات تاریخی با سایر علوم به ویژه علوم اجتماعی، زمینه‌ای را فراهم کرد تا «تاریخ‌نگاری»، از شیوه‌های سنتی‌اش فاصله گرفته و جای خود را به «پژوهش‌های تاریخی» بدهد. نوشتار حاضر با روش توصیفی– تحلیلی بر آن است تا به بررسی ریشه‌های اصلی(علمی- فکری) تاریخ فرهنگی بپردازد. دستاورد تحقیق نشان می‌دهد که تاریخ فرهنگی قدیم برآمده از دانش‌ها و سنت‌های فکری قرن هجدهم و نوزدهم بوده و در ذیل جامعه‌شناسی فرهنگ به آن پرداخته می‌شده است و تاریخ فرهنگی جدید نیز ناشی از تحولات میان رشته‌ای در دانش‌های مختلف به ویژه مطالعات فرهنگی، مردم‌شناسی و انسان‌شناسی فرهنگی بوده و باعث تنوّع «موضوع» و «روش» در مطالعات تاریخی و آثار مهم نیمۀ دوم قرن بیستم گردید.

کلیدواژه‌ها


  1. پیتر برک (1394)، تاریخ و نظریه اجتماعی، ترجمه حسینعلی نوذری، تهران: طرح نقد.
  2. پیتر برک (1381)، تاریخ و نظریه اجتماعی، ترجمه غلامرضا جمشیدیها، تهران: دانشگاه تهران.
  3. جرج لیشتهایم (1372)، تاریخ اروپا در قرن بیستم، ترجمه شهین احمدی، تهران: مجتمع فرهنگی و هنری لوح.
  4. حسینعلی نوذری (1379)، فلسفه تاریخ، روش‌شناسی و تاریخ‌نگاری، تهران: طرح نو.
  5. روژه شارتیه، «تاریخ فرهنگی؛ رابطه فلسفه و تاریخ»، ترجمه حسینعلی نوذری، مجله تاریخ معاصر ایران، س2، ش6، ص101-130.
  6. رولان بارت (1375)، اس‍طوره‌، ام‍روز، ت‍رج‍م‍ه‌ ش‍ی‍ری‍ن‌دخ‍ت‌ دق‍ی‍ق‍ی‍ان‌، ت‍ه‍ران‌: ن‍ش‍ر م‍رک‍ز‏‫.
  7. فرانسوا دوس (1396)، تاریخ تکه‌تکه؛ از آنال تا تاریخ جدید، ترجمه عبدالله ناصری طاهری و سمیه سادات طباطبایی، تهران: سمت.
  8. گری جی همیلتون (1387)، تاریخ‌نگاری و جامعه‌شناسی تاریخی، ترجمه سیدهاشم آقاجری، تهران: کویر.
  9. گئورگ ایگرس (1389)، تاریخ‌نگاری در سده بیستم، ترجمه عبدالحسین آذرنگ، تهران: سمت.
  10. ماکس وبر (1397)، روش‌شناسی علوم اجتماعی، ترجمه حسن چاووشان، تهران: نشر مرکز.
  11. یاکوب بورکهارت (1376)، ف‍ره‍ن‍گ‌ رن‍س‍ان‍س‌ در ای‍ت‍ال‍ی‍ا، ت‍رج‍مه‌ م‍ح‍م‍دح‍س‍ن‌ ل‍طف‍ی، تهران: طرح نو.
  12. الیزابت کلارک (1396)، تاریخ، متن، نظریه: مورخان و چرخش زبانی، ترجمه هاشم آقاجری، تهران: انتشارات مروارید.

13.Art Berman (1988), From the New Criticism to Deconstruction, Urbana.

14.Clifford Geertz (1973), The Interpretation of Culture, New York.

15.E.P. Thmpson (1966), The Making of the English Working Class, New York.

16. E.P. Thompson (1978), The Poverty of Theory and other Essays, London.

17.Edward Muir and Gudio Ruggiero, eds (1991), Micro History and the Lost People of Europe, Baltimore.

18.Emmanuel Le Roy Ladurie (1979), The Territory of the Historian, Chicago.

19.Fernand Braudel (1981), The Structures of Every Life, London.

20.George Duby (1993), the Knight, the Lady, and the Priest: the Making of Modern Marriage in Medieval France, Chicago.

21.Jacques Le Goff (1993), Intellectuals in middle Ages, Cambridge.

22.Jacques Le Goff (1980), Time, Work, and Culture in the Middle ages, Chicago.

23.Leopold Von Ranke (1973), Theory and Practice of History, Indianapolis.

24.Peter Burk (1991), New Perspectives on Historical Writing, State College, Penna.