روش‌شناسی پژوهشی علم طراحی به‌مثابۀ یک روش‌شناسی راه‌حل محور

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)

2 پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)

3 استادیار؛ پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)

چکیده

علم طراحی اخیراً به‌عنوان یک روش‌شناسی پژوهشی مورد توجه قرار گرفته است. این روش‌شناسی تفاوت‌های مهمی با روش‌شناسی‌های کمّی و کیفی متداول دارد و به‌عنوان یک روش‌شناسی عمل‌گرایانۀ راه‌حل‌محور در نظر گرفته می‌شود. باوجوداین، همان‌طور‌که خواهیم دید روش‌شناسی پژوهشی علم طراحی نه در مقابل روش‌شناسی‌‌های کمّی و کیفی بلکه دربردارندۀ آنهاست. روش‌شناسی علم طراحی از سطح توصیف و تبیین فراتر می‌رود و در جهت حل مسئله گام برمی‌دارد. ازاین‌رو هدف اصلی روش‌شناسی پژوهشی علم طراحی تغییر نگاه از مسئله‌محوری به راه‌حل‌محوری است و بدینسان تغییر جهت از رویکردهای توصیفی−تبیینی صرف به رویکردهای تجویزی.
با وجود اهمیت این روش‌شناسی برای عرصه‌هایی چون مدیریت، مدیریت فناوری اطلاعات، سیاست‌گذاری و برخی دیگر از حوزه‌های علوم انسانی،‌ در ایران توجه چندانی به آن نشده است. این بی‌توجهی تا حدی باعث شده است که بیشتر پژوهشگران به ویژه در حوزه‌های علوم اجتماعی پژوهش‌های خود را به توصیف، تبیین، و تحلیل مسائل معطوف کنند و وارد فرایند طراحی راه‌حل برای مسائل نشوند. این مقاله ضمن معرفی و تحلیل علم طراحی به‌عنوان یک روش‌شناسی پژوهشی، کاوش مبانی فلسفی آن، و طرح چهارچوب‌های مطرح این حوزه، به بررسی کاربست آن در ایران خواهد پرداخت.

کلیدواژه‌ها


  1. Ammann, P. and J. Offutt, (2008), Introduction to Software Testing, Cambridge University Press.
  2. Arazy, O., Kumar, N., and Shapira, B., (2010), “A Theory-Driven Design Framework for Social Recommender Systems”, Journal of the Association for Information Systems (JAIS), 11(9): 455-490.
  3. Bisandu, Desmond Bala, (2016), “Design science research methodology in Computer Science and Information Systems”, International Journal of Information Technology, at: https://www.researchgate.net/publication/330041719
  4. Bourgeois, David T., (2014), Information Systems for Business and Beyond, Saylor Foundation.
  5. 5.     Gregor, S. and A. R. Hevner, (2013), “Positioning And Presenting Design Science Research For Maximum Impact”, MIS Quarterly, 37 (2): 337-355.
  6. Gregor, S. and D. Jones, (2007), “The Anatomy of a Design Theory”, Journal of the Association for Information Systems 8(5): Article 19.
  7. Gregor, S., & Hevner, A. R., (2013), “Positioning and presenting design science research for maximum impact”, MIS Quarterly, 37(2), 337-355.
  8. Hevner, A.R., S.T. March, J. Park, and S. Ram, (2004), “Design Science in Information Systems Research”, MIS Quarterly 28(1): 75–105.
  9. Kuechler, W. and V. Vaishnavi, (2008), “On Theory Development in Design Science Research: Anatomy of a Research Project”, European Journal of Information Systems, 17(5): 1–23.

10. Latour, Bruno, (2002), “Morality and Technology, The End of the Means”, Theory, Culture, and Society 19 (5).

11. March S.T., Vogus T.J., (2010) “Design Science in the Management Disciplines”, In: Design Research in Information Systems. Integrated Series in Information Systems, Vol. 22, Springer, Boston, MA

12. Markus, M., Majchrzak, A., and Gasser, L. (2002), “A Design Theory for Systems that Support Emergent Knowledge Processes”, MIS Quarterly, 26(3): 179–212.

13. Nunamaker, J.F., M. Chen, and T.D.M. Purdin, (1990), “Systems development in information systems research”, Journal of Management Information Systems, 7(3): 89-106.

14. Peffers, K., T. Tuunanen, and B. Niehaves, (2018), “Design Science Research Genres: Introduction to the Special Issue on Exemplars and Criteria and Applicable Design Science Research”, European Journal of Information Systems, 27 (2): 129-139.

15. Peffers, K., T. Tuunanen, M. Rothenberger, and S. Chatterjee, (2007), “A Design Science Research Methodology for Information Systems Research”, Journal of Management Information Systems, 24(3): 45-77.

16. Romme, A. Georges  and L. Albert Meijer و(2019), “Applying design science in public policy and administration research”, Policy & Politics, Forthcoming, DOI: 10.1332/030557319X15613699981234.

17. Simon, H., (1969), The sciences of the artificial, Cambridge, MA: MIT Press.

18. Takeda, H., P. Veerkamp. T. Tomiyama, and H. Yoshikawa, (1990), “Modeling Design Processes”, Ai Magazine, 11(4): 37-48.

19. Thuan, N. H., Drechsler, A., & Antunes, P., (2019), “Construction of Design Science Research Questions”, Communications of the Association for Information Systems, 44.

20. Vaishnavi, V. and W. Kuechler., (2015), Design science research methods and patterns: Innovating information and communication technology. CRC Press.