ابتنای «آسیب‌شناسی اجتماعی» دورکیم بر الگوی امر آسیب‌شناختی−بهنجار پزشکی مدرن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

پژوهشگاه علوم انسانی

چکیده

«آسیب‌شناسی اجتماعی» یکی از شاخه‌های مهم علوم اجتماعی است که به بررسی مسائل و مشکلات اجتماعی می‌پردازد. امیل دورکیم از بنیانگذاران جامعه‌شناسی در قرن نوزدهم، این موضوع را برای نخستین بار به‌طور مدوّن و روشمند در کتاب‌های قواعد روش جامعه‌شناسی و خودکشی مورد بررسی قرار داد. ویژگی مهم کار وی به کارگیری الگوی تفکر پزشکی مدرن است. براساس پزشکی کلینیکی (مدرن) که در قرن نوزدهم شکل گرفت، فرایند تشخیص بیماری بر امر آسیب‌شناختی و امر بهنجار قرار داده شده است.

در این مقاله می‌کوشیم تا با بکارگیری روش تطبیقیانتقادی نشان دهیم که «آسیب‌شناسی اجتماعی» مورد نظر دورکیم براساس همین الگو شکل گرفته و قوام یافته است. بدین منظور مقاله از سه بخش تشکیل شده است: در بخش نخست ویژگی‌های امر آسیب‌شناختیامر بهنجار در تعریف و تشخیص بیماری در پزشکی مدرن به‌طور اجمال شرح داده می‌شود. سپس چگونگی تأثیر این آموزه پزشکی در رویکرد کارکردگرایانه دورکیم در بررسی مسائل اجتماعی بررسی می‌شود و در پایان نیز با بیان مطالعه موردی جرم، نشان داده می‌شود که از نظر دورکیم به‌کارگیری رویکرد آسیب‌شناختیبهنجار در علوم اجتماعی با چه پیچیدگی‌ها و مناقشه‌هایی همراه است.

کلیدواژه‌ها


1. دورکیم، امیل (1398)، قواعد روش ، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: انتشارات آگاه.

2. دورکیم، امیل (1378)، خودکشی، ترجمه نادر سالارزاده امیری، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

3. منجمی، علیرضا (1398)، «ابتنای علوم انسانی بر پزشکی بالینی: خوانشی نو از تولد کلینیک»، مجله علمی پژوهشی فلسفه علم، سال نهم، ش1، ص139162.
4. فوکو، میشل (1390)، تولد پزشکی بالینی: باستان‌شناسی، نگاه پزشکی، مترجم فاطمه ولیانی، تهران: نشر ماهی.
5. Durkheim,Emile(1895),Les Règles de la Méthode Sociologique, Librairie Felix Algan, Paris.
6. Dominique Guillo, Amy Jacobs (2002), “Biology-inspired sociology of the nineteenth century: a science of social “organization”, Revue française de sociologie”, supplément, An annual english selection,43, pp. 123-155.
7. Piotrowski, Przemyslaw (2006), “Introduction: Understanding Problems of Social Pathology”, in Understanding Problems of Social Pathology edited by Przemyslaw Piotrowski, Rodopi, Amsterdam - New York.
8. R.C. Smith (2017), Society and Social Pathology: A Framework for Progress, Palgrave Macmillan.
9. Canguilhem, George (1991), The normal and the pathological, translate by Carolyn R. Fawcett, Zone Books, New York.