روش تحلیل فلسفی ارسطویی و توماسی در حقوق قراردادها

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشیار حقوق خصوصی پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

این مقاله به این مسئله می‌پردازد که نقش تفکر و روش ارسطویی در تحلیل قراردادها چه بود و چگونه این روش تحلیلی از طریق عالمان الهیات مسیحی به‌ویژه توماس آکوئینی و فیلسوفان مدرسی متأخّر به تفکر مدرن انتقال یافت. هدف این تحقیق آن است که این چالش مهم حقوقی را در حقوق ایران مطرح کند و به تجربه‌های حقوق غرب نیز در این باره بپردازد. دستاورد این تحقیق آن است که برخلاف ظاهر فلسفه غرب که از قرن هفدهم مبانی تفکر ارسطویی به شدت نقادی و کنار گذاشته شده است، چارچوب آموزه‌های حقوق قراردادها براساس تفکر ارسطویی و توماسی و بیشتر توسط فیلسوفان مدرسی متأخّر و مکتب حقوق طبیعی اسپانیایی شکل گرفته است و درواقع، کسانی مانند هوگو گروسیوس این کارهای فکری مقدماتی را به مرحله نهایی رسانده‌اند. در این میان تأثیر فلسفه و تفکر ایرانی و اسلامی نیز در این آموزش‌ها از طریق تأثیر آنها بر توماس قدّیس انکارشدنی نیست. امیدوارم این مقاله،‌ دانشکده‌های حقوق ایران را به وظیفه خطیری که دارند، بیش از پیش آگاه کند و سیاستگذاران علمی کشور با درک جایگاه دانشکده‌های حقوق در تحول و شکوفایی علم و فرهنگ، زمینه‌های آزاد اندیشی را ایجاد و موانع آن را کمتر کنند.






این مقاله به این مسئله می‌پردازد که نقش تفکر و روش ارسطویی در تحلیل قراردادها چه بود و چگونه این روش تحلیلی از طریق عالمان الهیات مسیحی به‌ویژه توماس آکوئینی و فیلسوفان مدرسی متأخّر به تفکر مدرن انتقال یافت. هدف این تحقیق آن است که این چالش مهم حقوقی را در حقوق ایران مطرح کند و به تجربه‌های حقوق غرب نیز در این باره بپردازد. دستاورد این تحقیق آن است که برخلاف ظاهر فلسفه غرب که از قرن هفدهم مبانی تفکر ارسطویی به شدت نقادی و کنار گذاشته شده است، چارچوب آموزه‌های حقوق قراردادها براساس تفکر ارسطویی و توماسی و بیشتر توسط فیلسوفان مدرسی متأخّر و مکتب حقوق طبیعی اسپانیایی شکل گرفته است و درواقع، کسانی مانند هوگو گروسیوس این کارهای فکری مقدماتی را به مرحله نهایی رسانده‌اند. در این میان تأثیر فلسفه و تفکر ایرانی و اسلامی نیز در این آموزش‌ها از طریق تأثیر آنها بر توماس قدّیس انکارشدنی نیست. امیدوارم این مقاله،‌ دانشکده‌های حقوق ایران را به وظیفه خطیری که دارند، بیش از پیش آگاه کند و سیاستگذاران علمی کشور با درک جایگاه دانشکده‌های حقوق در تحول و شکوفایی علم و فرهنگ، زمینه‌های آزاد اندیشی را ایجاد و موانع آن را کمتر کنند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابن‌رشد (2007)، بدایه المجتهد و نهایه المقتصد، ج1، دارالکتب العلمیه للنشر و التوزیع.
  2. ارسطو (1379)، اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمدحسن لطفی تبریزی، چاپ اول، تهران: طرح نو .
  3. امامی، سیدحسن (۱۳۷۱)، حقوق مدنی، ج1، چاپ یازدهم، تهران، کتابفروشی اسلامیه.
  4. ژیلسون، اتین (۱۳۸۹)، تاریخ فلسفه مسیحی در قرون وسطا، ترجمه رضا گندمی نصرآبادی، چاپ اول، قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب و انتشارات سمت.
  5. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1396)، رنسانس فلسفه، ج۴ (فلسفه وجود اعتباری)، چاپ اول، تهران، انتشارات گنج دانش.
  6. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1387)، اساس در قوانین مدنی−المدونه، چاپ اول، تهران، انتشارات گنج دانش.
  7. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (۱۳80)، فلسفه حقوق مدنی، ج۱ و ۲، چاپ اول، تهران، انتشارات گنج دانش.
  8. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (۱۳۷۱)، مقدمه عمومی علم حقوق، چاپ سوم، تهران، انتشارات گنج دانش.
  9. شریف، میان محمد (1362)، تاریخ فلسفه در اسلام، ج1، ترجمه زیر نظر نصرالله پورجوادی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  10. شهیدی، مهدی (1380)، تشکیل قراردادها و تعهدات، ج1، چاپ دوم، تهران، انتشارات مجد.
  11. علیزاده، عبدالرضا (1394)، مبانی رویکرد اجتماعی به حقوق، چاپ سوم، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و سمت.
  12. علیزاده، عبدالرضا، حسین اژدری‌زاده و مجید کافی (۱۳9۱)، جامعه‌شناسی معرفت، چاپ چهارم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  13. کاتوزیان، ناصر (1374)، قواعد عمومی قراردادها، ج۱، چاپ سوم، تهران، شرکت سهامی انتشار.
  14. نصر، حسین (1371)، معارف اسلامی در جهان معاصر، چاپ سوم، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی،.
    1. Gilson, Etienne, (2019), History of Christian Philosophy in the Middle Ages, Catholic University of America Press, (original copyright 1955).
    2. Godley, James, (1991), Philosophical Origins of Modern Contract Doctrine, Clarendon. 
    3. Hamburger, Philip A, (1989), “unlock meant open 19th century consensus theory of contract”, Law and History Review, Vol. 7, No. 2, pp. 241-329.
    4. McKeon, Rchard (ed.) (1941), The Basic Works of Aristotle, The modern library, New York.
    5. Simpson, A.W.B., (1975), “Innovation in Nineteenth Century Contract Law”, Law Quarterly Review, Vol. 91, pp. 247-278.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار