جدال سوژه و اقتدار کاربرد روانکاوی در علوم سیاسی با نظر به آرای ژاک لاکان

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای علوم سیاسی گرایش مسائل ایران دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

< p dir="RTL">روانکاوی در اندیشه ژاک مَری امیل لاکان مرزهای رشته خود را درنوردید و بر عرصه اجتماعی، ادبیات و سینما سایه انداخت. دیگر روانکاوی به ذهنیت فردی تقلیل نمی‎یابد و گسترش آن نیز ادامه خواهد داشت. از طرفی دیگر، علوم سیاسی با نظریات جدید در این مسیر که: «هر امر شخصی، امر سیاسی است» قرار گرفته و دغدغه آن دیگر تنها حکومت، سیاست مقایسه‎ای و قانون اساسی نیست. با برقراری رابطه دانش و قدرت که با آرای میشل فوکو پا گرفت، دیگر حد و مرزی برای سیاست نمی‎توان قائل شد.
< p>این مقاله تلاش دارد تا فراخ‎دامنی تدریجی دو رشته را به هم پیوند بزند و افقِ جدیدی فراروی علوم سیاسی بگشاید. این افق با ارائه روایتی نوین از فرایندهای هویت‎یابی جامعه با بهره‎گیری از ساحت خیالی و انطباق هویت جهت بررسی پذیرش یا رویگردانی از هویت غیر همراه است. باورمندی به ساحت نمادین موجب عبور از نهادهای رسمی سیاست به نظام نشانه‎ای برای بررسی مطیع کردن سوژه‎ها و تبیین نزاع‎های هویتی خواهد شد. بهره‎گیری از ساحت واقع، تروما و فانتزی این دستاورد را به همراه دارد تا برخلاف ساختارگرایان بپذیریم که می‎توان انقلاب را ایجاد کرد. سرانجام ارائه روایتِ پیچیده و ظریف از مسئله رابطه سوژه و اقتدار و حفظ هم‎زمان آن‎ها برای بررسی پدیده سیاسی می‎تواند نظریه سیاسی و تحلیل سیاسی−اجتماعی را جانِ تازه‎ای بخشد

کلیدواژه‌ها


1. احمدی، بابک (1393)، نوشتههای پراکنده، تهران: نشر مرکز.
2. استاوراکاکیس، یانیس (1394)، لاکان و امر سیاسی (مترجم: محمدعلی جعفری)، چاپ دوم، تهران: انتشارات ققنوس.
3. ایستوپ، آنتونی (1390)، ناخودآگاه (مترجم شیوا رویگریان)، چاپ سوم، تهران: انتشارات مرکز.
4. پاینده، حسین (1388)، «نقد شعر «زمستان» از منظر نظریه روانکاویِ لاکان»، فصلنامه زبان و ادب پارسی، ش42، ص27-46.
5. پیرکِلِرو، ژان (1394)، واژگان لاکان (مترجم کرامت مُوَلّلی)، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
6. تاجیک، محمدرضا (1379)، «روشنفکر ایرانی و معماری هویت ملی»، فصلنامه مطالعات ملی، 2 (5)، ص 159-176.
7. تاجیک، محمدرضا (1386)، «روان‎کاوی و سیاست»، پژوهش علوم سیاسی، (4)، ص19−45.
8. جانستون، اِیدرین (1394)، ژاک لاکان (مترجم هیمن برین)، تهران: انتشارات ققنوس.
9. خالقی دامغانی، احمد و حمید ملک‎زاده (1394)، «سیاست، پایدیا و دولت؛ امر سیاسی و بنیان بیناذهنی آن»، فصلنامه دولت‌پژوهی، 1 (2)، ص136−166.
10. رایت، الیزابت (1395)، لاکان و پسافمینیسم (مترجم محمود مقدس)، تهران: مهرگان خرد.
11. رجایی، فرهنگ (1395)، مشکله هویت ایرانیان امروز، ویراست دوم، تهران: نشر نی.
12. ژیژک، اسلاوی (1384)، گزیده مقالات: نظریه، سیاست، دین (گزینش و ویرایش مراد فرهادپور، مازیار اسلامی و امید مهرگان)، تهران: گام نو.
13. فاضلی، نعمت‎الله و فاطمه کوشکی (1395)، «رشته‎ای، بینا رشته‎ای و پسا رشته‎ای؛ تغییر الگوهای رشته‎ای در زبان‎شناسی»، فصلنامه مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، دوره 9، ش1، ص1−24.
14. فوکویاما، فرانسیس (1398). هویت (مترجم رحمن قهرمانپور). تهران: انتشارات روزنه.
15. فینک، بروس (1397)، سوژه لاکانی (بین زبان و ژوئیسانس) (مترجم محمدعلی جعفری)، تهران: انتشارات ققنوس.
16. گرین، کیت و جیل لبیهان (1383)، درسنامه نظریه و نقد ادبی (مترجم گروه مترجمان)، تهران: نشر روزنگار.
17. مارش، دیوید و جری استوکر (1393)، روش و نظریه در علوم سیاسی (مترجم امیرمحمد حاجی یوسفی)، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
18. مایرز، تونی (1391)، اسلاوی ژیژک (مترجم احسان نوروزی)، چاپ دوم، تهران: نشر مرکز.
19. مَلپس، سایمن و پاول وِیک (1394)، درآمدی بر نظریه انتقادی (مترجم گلناز سرکار فرشی)، تهران: انتشارات سمت.
20. مُوَلّلی، کرامت (1387)، مبانی روانکاوی فرویدلاکان، چاپ چهارم، تهران: نشر نی.
21. مُوَلّلی، کرامت (1388)، مقدماتی بر روانکاوی لاکان منطق و توپولٌژی، تهران: نشر دانژه.
22. مُوَلّلی، کرامت (1398)، ذهن و زمان، تهران: نشر نی.
23. نجف زاده، مهدی (1393)، «بازتاب منازعه هویتی در ابزارهای فرهنگی مطالعه اسکناس‎های ایرانی دوره پهلوی دوم و جمهوری اسلامی»، پژوهش‌نامه علوم سیاسی، دوره 9، ش2، ص207−237.
24. وقفی‌پور، شهریار (1395)، نامهها و ملاقاتها: لاکان بدون فروید، با دلوز، از دریدا و جویس، تهران: چترنگ.
25. های، کالین (1392)، درآمدی انتقادی بر تحلیل سیاسی، ترجمه احمد گل محمدی، چاپ سوم، تهران: نشر نی.
26. هریس، روی (1381)، زبان، سوسور و ویتگنشتاین: چگونه میتوان با واژهها بازی کرد (مترجم اسماعیل فقیه)، تهران: نشر مرکز.
27. هومر، شان (1394)، ژاک لاکان (مترجم محمدعلی جعفری و سیدمحمدابراهیم طاهایی)، چاپ چهارم، تهران: انتشارات ققنوس.
28. Chiesa, Lorenzo (2007), Subjectivity and otherness: a philosophical reading of Lacan. The MIT Press.
29. Davis, Walter A (2006), Art and Politics: Psychoanalysis, Ideology, Theatre. Pluto Press.
30. Frosh, Stephen (1999), The Politics of Psychoanalysis: An Introduction to Freudian and Post-Freudian Theory. Second edition, Macmillan Education UK.
31. Lacan, Jacques (1997), The Seminar of Jacques Lacan: The Ethics of Psychoanalysis 1959-1960, Edited by Jacques-Alain Miller; translated with notes by Dennis Porter, W. W. Norton & Company (July 17, 1997).
32. Lacan, Jacques (1998), The Four Fundamental Concept of Psycho-Analysis (Jacques-Allen Miller, Ed.), (Alan Sheridan, Trans.) W. W. Norton & Company New York, London.
33. Lacan, Jacques (2005), Écrits, translated by Alan Sheridan with a foreword by Malcolm Bowie, this edition published in the Taylor & Francis e-Library.
34. Nobus, Dany (1998), Key Concepts of Lacanian Psychoanalysis, New York, Other Press; Reprint edition (December 17, 1998).
35. Tomsic, Samo, Zevnik, Andreja (2015), Jacques Lacan: Between Psychoanalysis and Politics, Routledge.