کاربستِ استعارۀ مفهومی در علومِ شناختیِ معاصر به‎مثابۀ چارچوبی نظری در فهمِ متون اندیشۀ سیاسی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی مقطع دکترا

2 دانشیار

3 گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مفهوم استعاره از دیرباز در شاخه‎های گوناگون دانش بررسی شده است؛ این امر بدان معناست که استعاره، برخلاف تصوّر رایج و عامیانه دیگر تنها به‎عنوانِ یک آرایۀ ادبی مورد توجه نیست، بلکه به موازاتِ رشد دانش در شاخه‎های گوناگون علوم انسانی بر اهمیت استعاره و جایگاه آن افزوده شده است. در این پژوهش می‌کوشیم با نگاهی تاریخی به سیر استعاره‎پژوهی مبتنی بر دستاوردهای جدید علومِ شناختیِ معاصر و ذیل آن علومِ زبان‎شناختی−عصبْ‎شناختی، نخست تعریفی جدید از استعاره و اهمیت آن ارائه دهیم و سپس با معرفیِ استعاره به‎عنوانِ پایۀ شناخت، مؤلفه‎های اساسیِ علوم شناختی و استعارۀ شناختی را به‎مثابۀ مهم‎ترین رکنِ این علوم به‎عنوانِ چارچوبی نظری در حیطۀ روش‎شناسیِ فهمِ اندیشۀ (سیاسیِ) استعاری پیشنهاد کنیم. براساس داده‎های مقالۀ پیش‌رو مشخص شد، با توجه به آنکه در چارچوبِ علومِ شناختیِ معاصر، یکی از بنیادهای اساسیِ نظامِ مفهومیِ ما سازوکارِ استعاریِ فهم است، پس اندیشۀ سیاسی در متون اندیشۀ سیاسی نیز از قاعدۀ استعاری‎اندیشی پیروی می‎کند؛ براین مبنا فرضیۀ اصلیِ پژوهش حاضر این است که با در نظر گرفتنِ نظریۀ استعارۀ مفهومی به‎مثابۀ یکی از ارکانِ اصلیِ چارچوبِ نظریِ علومِ شناختیِ معاصر، پرتویی نو بر فهم دیگرگونه‎ای از مفهوم‎پردازی و استدلال در متون اندیشۀ سیاسی با ابتناء بر نظریات معاصرِ استعاره و علومِ اعصابِ‌شناختی افکنده می‌شود و مبنایی در روش‎شناسیِ فهم متون اندیشۀ سیاسی فراهم خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


  1. اکو، اومبرتو؛ مایکل ردی؛ جورج لیکاف؛ جان رابرت تیلر؛ جوئل واینسهایمر و ریچارد مورن (1383)، استعاره: مبنای تفکر وابزار زیباییآفرینی، ترجمه فرهاد ساسانی، تهران: سوره مهر.
  2. بدیو، آلن (1400)، فراسیاست، دربارۀ سیاست حقیقت، ترجمه صالح نجفی و مهدی امیرخانلو، تهران: نشر نی.
  3. بورشه، ت و دیگران (1392)، زبانشناسی و ادبیات (تاریخچۀ چند اصطلاح)، ترجمه کورش صفوی، تهران: هرمس.
  4. حاتمی، جواد (1397)، دربارۀ علمِ شناختی؛ هوش مصنوعی، روانشناسی، زبانشناسی، علم اعصاب و فلسفۀ ذهن، تهران: امیرکبیر.
  5. دریدا، ژاک (1395)، اسطورهشناسیِ سفید؛ استعاره در متن فلسفه، ترجمه حسام دهقانی و مهدی پارسا، تهران: نشر شَوَند.
  6. راسخ‎مهند، محمد (1397)، درآمدی بر زبانشناسیِ شناختی: نظریهها و مفاهیم، تهران: سمت.
  7. ریچاردز، آیور آرمسترانگ (1383)، فلسفۀ بلاغت، ترجمه علی محمدی آسیابادی، تهران: شرکت نشر قطره.
  8. ریکور، پل (1394)، استعاره و پارادایمهای ترجمه، ترجمه مهرداد پارساخانقاه، حسام دهقانی، فائزه جعفریان، تهران: نشر شَوَند.
  9. سورن، پیتر ای.ام (1396)، تاریخ زبانشناسی (بخشی از کتاب زبانشناسی در غرب)، ترجمه علی‎محمد حق‎شناس، تهران: سمت.
  10. عمید، حسن (1367)، فرهنگ فارسی عمید، تهران: امیرکبیر.
  11. فراشی، آزیتا (1399)، استعاره و شناخت، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  12. فلدمن، جروم.ا (1396)، از مولکول تا استعاره: نظریۀ نورونیِ زبان، ترجمه جهانشاه میرزابیگی، تهران: آگاه.
  13. کاسیرر، ارنست (1387)، زبان و اسطوره، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: مروارید.
  14. کافمن، سارا (1395)، نیچه و استعاره، ترجمه لیلا کوچک‎منش، تهران: گام نو.
  15. کالینز، جف؛ و بیل می‎بلین (1380)، دریدا؛ قدم اول، ترجمه علی سپهران، تهران‎: پردیس دانش، شرکت نشر و پژوهش شیرازه کتاب.
  16. ﮔﻮﻟﺪ، ﺟﻮلیوس؛ ل. ﻛﻮﻟﺐ ویلیام (1392)، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمۀ باقر پرهام، تهران: مازیار.
  17. لیکاف، جرج و مارک ترنر (1399)، فراسوی عقل سرد (راهنمای تخصصی استعارۀ شعری)، ترجمه مونا بابایی، تهران: نشر نویسه پارسی.
  18. لیکاف، جرج و مارک جانسون (1394)، فلسفۀ جسمانی؛ ذهنِ جسمانی و چالشِ آن با فلسفۀ غرب، ترجمه جهانشاه میرزابیگی، تهران: آگاه.
  19. مهرگان، آروین (1386)، ساختار گزارههای استعاری: بحثی در معرفتشناسیِ ذهن دو محوری، تهران: نشر فردا.
  20. هاوکس، ترنس (1377)، استعاره، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: مرکز.
  21. همدانی، امید (1398)، نظریۀ ادبی؛ ادبیات و مسئلۀ شناخت، تهران: نگاه معاصر.
  22. Chomsky, Noam (2009), Cartesian Linguistics; A Chapter in the History of Rationalist Thought, Third Edition, Cambridge university Press.
  23. Grant, Cynthia. Osanloo, Azadeh (2014), Understanding, Selecting, and integrating a theoretical framework in dissertation research: creating the blueprint for your “HOUSE”. ADMINISTRATIVE ISSUES JOURNAL: CONNECTING EDUCATION, PRACTICE, AND RESEARCH.
  24. Green, Helen (2014), The Use of Theoretical and Conceptual Frameworks in Qualitative Research, Nurse Researcher.
  25. Hobbs, Thomas (1651), Leviathan, Edited by Richard Tuck, Cambridge university press.
  26. Johnson, Mark (2018), The aesthetics of meaning and thought: the bodily roots of philosophy, science,  morality, and art, Chicago ; London : The University of Chicago Press.
  27. Kövecses, Zoltán (2015), Where metaphors come from: reconsidering context in metaphor, Oxford University Press.
  28. Lakoff, George & Turner, Mark (1989), More than cool reason (A Field Guide to Poetic Metaphor), The university of Chicago press, Chicago and London.
  29. Lakoff, George (1992), The Contemporary Theory of Metaphor, To Appear in Ortony, Andrew (ed.) Metaphor and Thought (2nd edition), Cambridge University Press.
  30. Lakoff, George and Johnsen, Mark (2003), Metaphors We Live By. London: The university of Chicago press.
  31. Lakoff, George and Johnson, Mark (1999), Philosophy in The Flesh: The embodied mind and it’s challenge to Western Thought, Basic books, A Member of the perseus Books Group.
  32. Lakoff, George. (2008), The Neural Theory of Metaphor , in Raymond W. Gibbs, JR.(Editor): The Cambridge Handbook of Metaphor and Thought , Cambridge University Press.
  33. Mertens, D. (1998), Research methods in education and psychology: Integrating diversity with quantitative and qualitative approaches. Thousand Oaks: Sage.