در سالهای گذشته، بسیاری بر نقشِ مؤثری اشاره کردهاند که علومانسانی میتواند در امر کنترل و تنظیم برای حفظِ محیطزیست و فرهنگ (نه در توسعۀ فناورانه) ایفا کند؛ با این حال درباره اینکه چه خصلتِ مشخصی در علومانسانی سببشده که چنین کارکردی به آن نسبت داده شود، توضیحی ارائه نشده است. پذیرشِ این کارکرد مستلزم پذیرش ماهیتِ متفاوت علومانسانی از علومطبیعی میباشد. یک ملاک برای این تمایز از سوی فلاسفۀ نوکانتی ساوتوست ارائه شده که میان علومطبیعی و علومفرهنگی مبتنی بر روش (نه موضوع) و نیز الزامات شناختی تمایز شده که جهان از راه آن تجربه میشوند. در مقاله حاضر با بازخوانی و تأمل در این ملاک، تمایز و به هدف یافتن خصلتی در علومانسانی استدلال میشود که به امر تنظیم یاری میرساند و در فرایندهای توسعه، علومسخت و کاربردی (یعنی علومطبیعی و مهندسی)، برخلاف علومانسانی به دریافتِ بخشی از واقعیتِ تجربی قادر نیستند که به ادراک و حساسیت ما در پایداریِ توسعۀ یاری میرساند. برای پیش بردن این استدلال با مقایسه و تطبیق اندیشههای قرن نوزدهمیِ ریکرت با برخی از رویکردهای معناشناختی فلاسفه در دوران معاصر، تبیین خواهد شد که چگونه نوع نگرش و روش در علومانسانی (چگونگی دریافت و ارجاع به نمونههای انواعطبیعی) دریافت کامل و متوازن جهان تجربه را به همراه خواهد داشت.
Alasti, Keyvan; sheykhrezaee, Hossein (2014), “Scientific terms, Conceptual change and Semantic Externalism”, in Methodology of Humanities and Social Sciences, Volume 20, Issue 78, Summer 2014, p.93−118{in Persian}.
Crowell, S.G. (1996), “Emil Lask: Aletheiology −As−Ontology” in Husserl, Heidegger, and the space of meaning: Paths toward transcendental phenomenology, Northwestern University Press.
Fisher, E., Mahajan, R. L. & Mitcham, C. (2006), Midstream modulation of technology: governance from within, Bulletin of Science, Technology & Society, 26(6), 485−
Gibbard, A. (1975), “Contingent Identity,” Journal of Philosophical Logic, 4: 187–221.
Heis, Jeremy (2018), "Neo−Kantianism", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2018Edition), Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/ sum2018/entries/ neo-kantianism/>.
Husserl, E. (1927), “a critique of windelband and rickert on classification of the sciences”, trans: E. A. behnke in The Neo−Kantian Reader chapter32, edited by Sebastian Luft,Routledge.
Kripke, S.A. (1972), Naming and necessity, In Semantics of natural language (p.253−355), Springer, Dordrecht.
LaPorte, J. (2003), Natural kinds and conceptual change, Cambridge University Press.
Owen, R., Macnaghten, P. & Stilgoe, J. (2020), ”Responsible research and innovation: From science in society to science for society, with society.” In Emerging technologies: ethics, law and governance(p.117−126), Routledge.
Portney, K. E. (2015), Sustainability, MIT Press.
Putnam, H. (1975), The meaning of ‘meaning. Philosophical papers.
Rickert, H. (1902), The limits of concept formation in natural science: A logical introduction to the historical sciences in in The Neo−Kantian Reader chapter22, edited by Sebastian Luft,Routledge, Year: 2015 (2015).
H. (1934), “Knowing and cognizing”, in The Neo−Kantian Reader chapter23, edited by Sebastian Luft, Routledge, Year: 2015 (2015).
Rip, A. (2018), Futures of science and technology in society, Springer Fachmedien Wiesbaden, Chapter6, 115−
Staiti, Andrea and Luca Oliva (2022), "Heinrich Rickert", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2022 Edition), Edward N. Zalta & Uri Nodelman (eds.), URL = <https://plato. stanford.edu/archives /fall2022/entries/heinrich−rickert/>.
Staiti, Andrea and Luca Oliva, (2022), "Heinrich Rickert", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2022 Edition), Edward N. Zalta & Uri Nodelman (eds.), URL =
Stilgoe, Jack, Richard Owen and Phil Macnaghten (2020), "Developing a framework for responsible innovation", In The Ethics of Nanotechnology, Geoengineering and Clean Energy, p.347− Routledge.
Windelband, W. (1883), “Critical or Genetic method?” in The Neo−Kantian Reader, edited by Luft, S. & trans, Duncan, A. (2015), p.271−
Windelband, W. (1894), “History and natural science” in The Neo−Kantian Reader, edited by Luft, S., & trans, Duncan, A. (2015).
Zijderveld, A. (2006), Rickert's Relevance: the ontological nature and epistemological functions of values.
الستی, کیوان. (1402). تبیین نقش تنظیمگرایانۀ علومانسانی در مقابل توسعهگراییِ علومطبیعی (با بازنگری آراء هاینریش ریکرت). روش شناسی علوم انسانی, 29(115), 1-16. doi: 10.30471/mssh.2023.9140.2409
MLA
کیوان الستی. "تبیین نقش تنظیمگرایانۀ علومانسانی در مقابل توسعهگراییِ علومطبیعی (با بازنگری آراء هاینریش ریکرت)". روش شناسی علوم انسانی, 29, 115, 1402, 1-16. doi: 10.30471/mssh.2023.9140.2409
HARVARD
الستی, کیوان. (1402). 'تبیین نقش تنظیمگرایانۀ علومانسانی در مقابل توسعهگراییِ علومطبیعی (با بازنگری آراء هاینریش ریکرت)', روش شناسی علوم انسانی, 29(115), pp. 1-16. doi: 10.30471/mssh.2023.9140.2409
VANCOUVER
الستی, کیوان. تبیین نقش تنظیمگرایانۀ علومانسانی در مقابل توسعهگراییِ علومطبیعی (با بازنگری آراء هاینریش ریکرت). روش شناسی علوم انسانی, 1402; 29(115): 1-16. doi: 10.30471/mssh.2023.9140.2409