طبی‌سازی آسیب‏های اجتماعی: مطالعه موردیِ نظریه جُرم سزار لومبروزو

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه فلسفه علم، پژوهشکده تاریخ و فلسفه علم، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران؛

چکیده

به فرایند تبدیل وضعیت‏های انسانی به مشکلات قابل‌درمان، طبی‏سازی گفته می‏شود. در این فرآیند، از علوم زیست-پزشکی برای تبیین آسیب‏های اجتماعی و ارائه راه‏های مرتفع کردن و پیشگیری کمک گرفته می‏شود. سزار لومبروزو پزشک و جرم‌شناس ایتالیایی قرن نوزدهم با تحقیقات خود پیرامون ویژگی‌های جسمانی بزهکاران و تمایزات آنان با دیگر افراد جامعه، یکی از پیشگامان طبی‏سازی جرم و بزهکاری بود و مکتب جرم‌شناسی پوزیتیویستی و دانش انسان‌شناسی جنایی را پایه‌گذاری کرد. در این مقاله می‏کوشیم فرآیند طبی‌سازی جرم را از منظر روش‏شناسی کار وی بررسی کنیم. ازاین‏رو، در گام نخست، نشان می‏دهیم پیش‏فرض بنیادین پژوهش‏های وی مبتنی بر نظریه تکامل لامارک و داروین است. او معتقد بود ویژگی‏های بزهکاران به منشأ آتاویستی دلالت می‏کند که شرایط جسمی- روانی نیاکان دور خود را بازتولید می‏کند. درواقع، جرم علامتی است از غرایز ابتدایی که در مجرم نهفته است و جنایتکاران نمودی از بازگشت به یک نوع اولیه یا مادون بشری از انسان‏ها هستند. شیوه کار وی در این مرحله استفاده از جمجمه‌شناسی و انسان‌سنجی بود. در گام دوم، نشان می‏دهیم روش کار وی در بررسی جرم و بزهکاری، الگوی تفکر پزشکی مدرن درباره آسیب تنی و درمان آن است. لومبروزو می‏کوشید براساس مفهوم نرمال و غیرنرمال در پژوهش‏های آسیب‌شناسی، معیارهایی برای تمییز انسان بزهکار از انسان‏های نرمال ارائه دهد.

کلیدواژه‌ها


  1. فوکو، میشل (1381). تاریخ جنون، ترجمه فاطمه ولیانی. تهران: نشر هرمس.
  2. فوکو، میشل(1391). تولد زیست سیاست در تئاتر فلسفه، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده. تهران: نشر نی.
  3. لمبروزو، سزار و جینا (1401). انسان بزهکار، ترجمه فرهمند، شفیعی، امیرخانی. تهران: انتشارات گنج دانش.
  4. لمبروزو، سزار(1401). انسان بزهکار، ترجمه میثم روشنی. تهران: انتشارات مجد.
  5. لمکه، توماس(1396). زیست سیاست: درآمدی پیشرفته، ترجمه محمدزهدی گهرپور و فاطمه سادات میراحمدی. تهران: نشر ثالث.
  6. منجمی، علیرضا، و مقدم حیدری، غلامحسین(1401). «پیشگفتار» در طبی‌سازی: تبدیل وضعیت‏های انسانی به مشکلات قابل‌درمان. تهران: انتشارات فرهامه.
  7. منجمی، علیرضا، و نمازی، حمیدرضا(1401). «طبی سازی چیست؟» در طبی سازی:تبدیل وضعیت‏های انسانی به مشکلات قابل‌درمان. تهران: انتشارات فرهامه.
  8. هرف،جفری(1400). مدرنیسم ارتجاعی: تکنولوژی، فرهنگ و سیاست در دوره وایمار و رایش سوم. تهران: انتشارات ناهید.
  9. Conrad, peter and‌ Joseph‌ Schneider (1980). Looking at Levels of Medicalization: A Comment of Strong’s Critique of the Thesis of Medical Imperialism. Social Science and Medicine,14, pp.75-79.
  10. Ferri, Enrico (1897). Criminal Sociology. D. Appleton and Company, New York.
  11. Ferri, Enrico (2014). The Positive School of Criminology. Three Lectures Given at the University of Naples. first published in1908, Italy on April 22, 23 and 24, 1901, Duke Classics and its licensors.
  12. Kurella, Hans (1910). Cesare Lombroso: A modern man of science. translated from Germany by M. Eden Paul, Rebman Company, New York.
  13. Lombroso, Cesare (1911). Criminal Man: According to the classification of Cesare Lombroso, briefly summarized by his daughter Gina Lombroso. The Knickerbocker Press, G.P. Putnam’s Sons New York and London.
  14. Lombroso, Cesare (2006 new edition). Criminal Man, translated by Mary Gibson and Nicole Hahn Rafter. Duke University press, Durham and London.