توسعه روش تحقیق علم طراحی بر مبنای رویکرد معرفت‌شناختی مبناگرایی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم تصمیم و سیستم‌های پیچیده، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری مدیریت راهبردی، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

چکیده گسترده
مقدمه و اهداف: مبناگرایی معرفت‌شناختی با تأکید بر باورهای پایه و استنتاج منطقی، چهارچوبی برای تولید دانش منسجم در علوم انسانی و اجتماعی ارائه می‌دهد. این رویکرد در مواجهه با تعارض‌های معرفتی و ارزشی در پژوهش‌های میان‌رشته‌ای، به‌ویژه در حوزه‌هایی که ارزش‌های هنجاری نقش کلیدی دارند، اهمیت بسزایی دارد. باوجوداین، کمبود روش‌های پژوهشی نظام‌مند که بتوانند اصول مبناگرایانه را به‌صورت عملیاتی پیاده کنند، چالشی اساسی است. علم طراحی، به‌عنوان رویکردی مسئله‌محور و راه‌حل‌محور، ظرفیت بالایی برای عملیاتی‌سازی مبناگرایی دارد؛ اما نیازمند بازطراحی بر مبنای اصول معرفت‌شناختی است. هدف این پژوهش، توسعه روش تحقیق علم طراحی بر مبنای رویکرد معرفت‌شناختی مبناگرایی است که با تلفیق مبناگرایی معرفت‌شناختی و علم طراحی، چهارچوبی منسجم برای پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی، به‌ویژه مدیریت اسلامی، فراهم کند. این روش با تمرکز بر ارزش‌محوری و مسئله‌محوری، به‌دنبال کاهش تعارض‌های معرفتی و تقویت انسجام نظری و عملی در طراحی مدل‌ها و چهارچوب‌های میان‌رشته‌ای است. این رویکرد برای پژوهش‌های تأسیسی در مدیریت اسلامی، که ارزش‌های اسلامی و اصول معرفتی در آنها محوری‌اند، طراحی شده است. تحقیق حاضر با معرفی و تشریح این روش و ارائه نمونه‌های کاربردی، قابلیت آن را در حل مسائل پیچیده میان‌رشته‌ای نشان می‌دهد و مسیر جدیدی برای تولید دانش نظام‌مند در علوم انسانی اسلامی باز می‌کند.
روش: پژوهش حاضر با رویکردی انتقادی به روش‌های علم طراحی، به توسعه روش مبناگرایی طراحی‌محور اهتمام ورزیده است. ابتدا، پژوهش‌های پیشین با رویکرد مبناگرایی معرفت‌شناختی در حوزه مدیریت اسلامی بررسی و سازوکارهای عمومی آنها استخراج شد. سپس، روش‌های علم طراحی نقد شد و عناصری که با مبناگرایی همخوانی داشتند، برای توسعه روش جدید به‌کار گرفته شدند. این فرایند نیازمند تحلیل انتقادی مبانی پیدا و پنهان روش‌های علم طراحی بود تا چهارچوبی منسجم شکل گیرد. برای اعتبارسنجی، سه گروه کانونی تشکیل شد: یک گروه برای ارزیابی فرایند پژوهش و دو گروه برای بررسی خروجی نهایی. برای افزایش دقت، فرایند خویش‌بازخوری آگاهانه اجرا شد، که در آن تمام تصمیمات طراحانه با دلایل ثبت و در اختیار گروه‌های کانونی قرار گرفت. این فرایند شفافیت تصمیم‌گیری را تضمین کرد و امکان بازنگری دقیق را فراهم آورد. داده‌ها از طریق روش‌های کیفی مانند مرور نظام‌مند ادبیات، مصاحبه، و تحلیل‌های کیفی گردآوری و تحلیل شدند. تکنیک‌هایی مانند تحلیل ذینفعان و شناسایی مفروضات استراتژیک برای هم‌راستایی با ارزش‌های اسلامی و تقویت انسجام روش استفاده شد. این رویکرد تلفیقی، چهارچوبی نظام‌مند ارائه داد که هم با اصول معرفت‌شناختی مبناگرایی سازگار است و هم پاسخگوی نیازهای پژوهش‌های میان‌رشته‌ای در مدیریت اسلامی است.
نتایج: خروجی پژوهش، توسعه روش تحقیق علم طراحی بر مبنای رویکرد معرفت‌شناختی مبناگرایی به‌عنوان چهارچوبی نوین برای پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی، به‌ویژه مدیریت اسلامی است. این روش شامل هفت مرحله به‌هم‌پیوسته است: ۱. احصای نشانه‌های مسئله از دیدگاه ذینفعان با تحلیل نشانه‌ها و مفروضات؛ ۲. شناسایی هندسه لایه‌ای مسئله از طریق همدلی با آشفتگی و بررسی بسترهای تخصصی؛ ۳. تعیین اصول موضوعه طراحی با اجماع بر ارزش‌های اصلی و دسته‌بندی لایه‌ای اهداف؛ ۴. گردآوری و تحلیل داده براساس اصول موضوعه با استفاده از روش‌های کیفی مانند مصاحبه و متن‌کاوی؛ ۵. ارائه مصنوع اولیه با تکیه بر خلاقیت و نوآوری؛ ۶. ارزیابی و توسعه مصنوع براساس اصول موضوعه با تکنیک‌های نرم و شبیه‌سازی؛ و ۷. ارائه مصنوع نهایی با بازخورد ذینفعان و اصلاحات هدفمند. این روش با تأکید بر مسئله‌محوری، پاسخگویی به نیازهای واقعی مدیریت اسلامی را تضمین می‌کند و با ارزش‌محوری، اجماع بر ارزش‌های اسلامی را تسهیل و از تکثرگرایی پرهیز می‌کند. این چهارچوب امکان طراحی مدل‌های مفهومی و سیستم‌های اجرایی را در حوزه‌هایی مانند تصمیم‌گیری حکومتی و تحول سازمانی فراهم می‌کند. روش پیشنهادی با تلفیق واقع‌گرایی انتقادی و مبناگرایی، انسجام نظری و عملی را تقویت کرده و برای پژوهش‌های تأسیسی در مدیریت اسلامی مناسب است. خروجی‌های این روش شامل چهارچوب‌های نظام‌مند و مدل‌های عملیاتی است که قابلیت کاربرد در زمینه‌های متنوع علوم انسانی اسلامی را دارند.
بحث و نتیجهگیری: روش تحقیق علم طراحی بر مبنای رویکرد معرفت‌شناختی مبناگرایی، چهارچوبی تأسیسی برای پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی، به‌ویژه مدیریت اسلامی، ارائه می‌دهد که در مقایسه با روش‌های دیگر مانند دلالت‌پژوهی و سامانه‌های توصیفی، متمایز است. دلالت‌پژوهی بیشتر برای مطالعات تطبیقی مناسب است؛ زیرا به استخراج آموزه‌ها از منابع دیگر برای مدیریت متداول می‌پردازد؛ اما ناخودآگاه تحت‌تأثیر پارادایم‌های موجود قرار می‌گیرد. در مقابل، روش پیشنهادی با تکیه بر اصول موضوعه و ساختار استنتاجی، مدل‌های بدیلی برای مدیریت اسلامی طراحی می‌کند که از پیش‌فرض‌های مدیریت متداول آزاد است. سامانه‌های توصیفی نیز به‌دلیل ماهیت غیرتجویزی، جزئیات روش‌شناختی کافی ارائه نمی‌دهند؛ در حالی که این روش مراحل مشخصی برای پژوهش‌های تأسیسی فراهم می‌کند. با تأکید بر ارزش‌محوری، این روش اجماع بر ارزش‌های اسلامی را تسهیل و از تکثرگرایی پرهیز می‌کند؛ در حالی که مسئله‌محوری آن پاسخگویی به نیازهای واقعی را تضمین می‌کند. کاربردهای این روش شامل طراحی چهارچوب‌های مفهومی و سیستم‌های اجرایی در حوزه‌هایی مانند تصمیم‌گیری حکومتی و مدیریت سازمانی است. محدودیت‌های این روش شامل نیاز به صلاحیت‌های معرفت‌شناختی پژوهشگر و پیچیدگی اجرا در پژوهش‌های چندجانبه است. پیشنهاد می‌شود پژوهش‌های آتی، کاربرد این روش را در زمینه‌هایی مانند سیاست‌گذاری عمومی یا سایر علوم انسانی بررسی کنند. این روش به‌عنوان پلی بین مدیریت متداول و اسلامی، به توسعه دانش میان‌رشته‌ای کمک کرده و چهارچوبی نظام‌مند برای تولید دانش عملی و نظری ارائه می‌دهد.
تقدیر و تشکر: از استادان و پژوهشگران دانشگاه امام صادقj و دانشگاه تربیت مدرس که در تشکیل گروه‌های کانونی و ارائه بازخوردهای سازنده مشارکت داشتند، تشکر می‌کنیم.
تعارض منافع: نویسندگان اعلام می‌کنند که هیچ تعارض منافعی در ارتباط با این پژوهش وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها


آذر، عادل، و مطلبی، مصطفی (1401). طراحی مدل حسابرسی هوشمند در سازمان‌های نظارتی. رساله دوره دکتری تخصصی رشته مدیریت سیستم‎ها، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
آذر، عادل، و عزیزی، مهدی (1401). طراحی روش‌شناسی تصمیم‎گیری مشارکتی با رویکرد اسلامی. رساله دوره دکتری تخصصی رشته مدیریت سیستم‌ها، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
ایکاف، راسل (1375). برنامه‌ریزی تعاملی. تهران: انتشارات نگاه دانش.
توکلی، عبدالله (۱۳۹۱). تحلیل جایگاه ارزش‌ها در مدیریت؛ گامی در نظریه‌پردازی مدیریت اسلامی. روش‏شناسی علوم انسانی، ۱۸ (۷۱)، ۹۹-۱۱۷.
حسنی، سید حمیدرضا و دیرباز، عسگر و موسوی، هادی و شجاعی جوشقانی، مالک (1399)، هویت انسان؛ مبنای عینیت در علوم انسانی هرمنوتیکی، مجله فلسفه علم، سال دهم شماره 2 (پیاپی 20، پاییز و زمستان 1399)، 43-62.
حسان، رضا، و شریف‌زاده، رحمان، و صدیقی، امیرحسین (1399). روش‌شناسی پژوهشی علم طراحی به‌مثابۀ یک روش‌شناسی راه‌حل‌محور. روش‏شناسی علوم انسانی، ۲۶ (۱۰۵)، ۵۰-۳۵.
خدیور، آمنه، عباسی، فاطمه، و ذوالفقار، مریم (1401). طراحی سامانه اینترنت بانک واکنش‏گرا با رویکرد علم طراحی. مطالعات مدیریت کسب و کار هوشمند، 10(39 )، 37-66.
خندان، علی‌اصغر (1392). درآمدی بر علوم انسانی اسلامی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادقj.
دانایی‌فرد، حسن (1395). روش‌شناسی مطالعات دلالت‌‌پژوهی در علوم اجتماعی و انسانی: بنیان‌ها، تعاریف، اهمیت، رویکردها و مراحل اجرا. روش‏شناسی علوم انسانی، 22(86)، 39-71.‎
زاهدزاهدانی، سیدسعید (۱۴۰۱). روش‌شناسی علوم انسانی اسلامی با رویکردی اجتماعی (معرفی یک الگوی مطالعه). فصلنامه تحقیقات بنیادین علوم انسانی، ۸ (۱)، ۳۳-۴۶.
زمانی، محسن و نجاری، رضا و عابدی جعفری، حسن (1402). معرفی روش متن‌پژوهی اکتشافی: نقدی بر روش‎های تحقیق مدیریت اسلامی. روش‏شناسی علوم انسانی، 29(114)، 53-71.‎
زیباکلام، سعید (1400). روش‏شناسی نیوتون. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادقj.
شفیعی، عباس (1400). امکان‎یابی کاربست روش اجتهادی در علوم انسانی (مورد مطالعه: رهبری در مدیریت اسلامی). روش‏شناسی علوم انسانی، ۲۷ (۱۰۹)،‌ 35-51.
عزیزی، مهدی (1402). چهارچوب هم‏افزایی دانش‏های فرایندساز تصمیم‏گیری در تصمیمات حکومتی. اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)، ۱۷(۲). 75-102
عزیزی، مهدی (۱۴۰۱). چهارچوب هم‌افزایی دانش‌های مرتبط با آینده‌پژوهی در تصمیمات حکومتی. پروژه جایگزین از خدمت. دانشگاه عالی دفاع ملی.
عزیزی، مهدی، و آذر ، عادل، و دهقان نیری، محمود (1399). تصمیم گیری مشارکتی در دوران پساکرونا. پژوهشهای نوین در تصمیمگیری، ۵ (۲)، ۱۶۵- ۱۹.
فتحعلی‌خانی، محمد (1397). روش و روش‌شناسی در علوم انسانی اسلامی چهارچوبی برای تحلیل و ارزیابی نظریه‌های علم دینی و علوم انسانی اسلامی. قبسات، 23(89 )، 153-179.
قلیچ‌خانی، مصطفی، صمدی‌مقدم، یحیی، و فتحی هفشجانی، کیامرث (1400). مدل ارزیابی بلوغ تحول دیجیتال در سازمان‌های صنعتی مبتنی بر روش علم طراحی. مطالعات مدیریت کسب و کار هوشمند، 10(37)، 135-184.
کوهن، توماس (1392). ساختار انقلاب‌های علمی، ترجمه زیباکلام، سعید. تهران: سمت.
گرینبرگ، ماروین جی (۱۳۶۳). هندسه‌های اقلیدسی و نااقلیدسی، ترجمه‌ی م. ه. شفیعی‌ها. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
لطیفی، میثم، و عزیزی، سیدمهدی، و عزیزی، سیدمجتبی، و خندان، علی‌اصغر (1396). فمینیسم در سازمان و مدیریت، درنگی مبناگرایانه با رویکرد اسلامی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادقj.
مطلبی کربکندی، مصطفی، و آذر، عادل (1401). توسعه و تبیین چرخه فرایند پژوهش علم طراحی با رویکرد طراحی مدل. حکمرانی و توسعه، ۲ (۴)، ۳-۴۰.
مطهری، مرتضی (۱۳۸۹). اصول فلسفه و روش رئالیسم (با تعلیقات)، تهران: صدرا.
نصر، سیدحسین (۱۹۹۳). علم و تمدن در اسلام (ترجمه احمد آرام). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
هادوی‌نژاد، مصطفی (1396). سامانه معرفتی «هم‌تکاملی دیالکتیک اسلامی (هدا)» با تأکید بر مطالعات مدیریت اسلامی. روششناسی علوم انسانی، ۲۳ (۹۲)،‌ ۷۷-۱۰۲.
References
Ackoff, R. (1996). Interactive planning. Negah Danesh Publications. [In Persian]
Alston, W. P. (1989). Epistemic justification: Essays in the theory of knowledge. Cornell University Press. https://doi.org/10.7591/9781501720574
Audi, R. (1993). The structure of justification. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511625268
Azar, A., & Azizi, M. (2020). Critical annotation on the book “Soft decision-making, PANDA methodology”. Industrial Management Organization Publications. [In Persian]
Azar, A., & Azizi, M. (2022). Designing a participatory decision-making methodology with an Islamic approach (Doctoral dissertation). Tarbiat Modares University, Tehran. [In Persian]
Azar, A., & Motallebi, M. (2022). Designing an intelligent audit model in supervisory organizations (Doctoral dissertation). Tarbiat Modares University, Tehran. [In Persian]
Azizi, M. (2018). Explaining the foundations of Islamic decision-making in organizations (Master’s thesis). Imam Sadiq University, Tehran. [In Persian]
Azizi, M. (2022). A framework for synergy of future-oriented knowledge in governmental decisions. Alternative service project. National Defense University. [In Persian]
Azizi, M. (2023). A framework for synergy of decision-making process-oriented knowledge in governmental decisions. Strategic Management Thought, 17(2),  [In Persian], 75 -102
Azizi, M., Azar, A., & Dehghan Nayeri, M. (2020). Participatory decision-making in the post-COVID era. New Research in Decision Making, 5(2), 165–192. [In Persian]
Bhaskar, R. (1978). A realist theory of science (2nd ed.). Harvester Press.
Bhaskar, R. (1978). A realist theory of science. Verso. https://doi.org/10.4324/9780203090732
Bonjour, L. (1985). The structure of empirical knowledge. Harvard University Press. https://doi.org/10.4159/9780674289093
Carter, L., Yoon, V., & Liu, D. (2022). Analyzing e-government design science artifacts: A systematic literature review. International Journal of Information Management, 62, 102430. https://doi.org/10.1016/j.ijinfomgt.2021.102430
Cole, R., Purao, S., Rossi, M., & Sein, M. K. (2005). Being proactive: Where action research meets design research. ICIS 2005 Proceedings, 325–336.
Danaeifard, H. (2016). Interpretive research methodology in social and human sciences: Foundations, definitions, importance, approaches, and implementation stages. Human Sciences Methodology, 22(86), 39–71. [In Persian]
Danermark, B., Ekström, M., Jakobsen, L., & Karlsson, J. C. (2002). Explaining society: Critical realism in the social sciences. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203996249
Easton, G. (2010). Critical realism in case study research. Industrial Marketing Management, 39(1), 118–128. https://doi.org/10.1016/j.indmarman.2008.06.004
El Garah, W., Beekun, R. I., Habisch, A., Lenssen, G., & Loza Adaui, C. (2012). Practical wisdom for management from the Islamic tradition. Journal of Management Development, 31(10), 991–1000. https://doi.org/10.1108/02621711211281803
Ernest, P. (1997). The legacy of Lakatos: Reconceptualising the philosophy of mathematics. Philosophia Mathematica, 5(2), 116–134. https://doi.org/10.1093/philmat/5.2.116
Fathali Khani, M. (2018). Method and methodology in Islamic human sciences: A framework for analyzing and evaluating religious science and Islamic human sciences theories. Qabasat, 23(89), 153–179. [In Persian]
Gonzalez, R. F., & McMillan, C., Jr. (1961). The universality of American management philosophy. Journal of the Academy of Management, 4(1), 33–41. https://doi.org/10.2307/254498
Greenberg, M. J. (1984). Euclidean and non-Euclidean geometries (M. H. Shafieiha, Trans.). University Publishing Center. [In Persian]
Gregor, S. (2006). The nature of theory in information systems. MIS Quarterly, 30(3), 611–642. https://doi.org/10.2307/25148742
Gregor, S., & Hevner, A. R. (2013). Positioning and presenting design science research for maximum impact. MIS Quarterly, 37(2), 337–355. https://doi.org/10.25300/MISQ/2013/37.2.01
Guetterman, T. C., & Fetters, M. D. (2018). Two methodological approaches to the integration of mixed methods and case study designs: A systematic review. American Behavioral Scientist, 62(7), 900–918. https://doi.org/10.1177/0002764218772641
Hadavinejad, M. (2017). The “Islamic dialectical co-evolutionary epistemology system (HODA)” with an emphasis on Islamic management studies. Human Sciences Methodology, 23(92), 77–102. [In Persian]
Hassan, R., Sharifzadeh, R., & Sedighi, A. H. (2020). Design science research methodology as a solution-oriented methodology. Human Sciences Methodology, 26(105), 35–50. [In Persian]
Hevner, A. R. (2007). A three cycle view of design science research. Scandinavian Journal of Information Systems, 19(2), 87–92.
Hevner, A. R., & Chatterjee, S. (2010). Design research in information systems: Theory and practice. Springer. https://doi.org/10.1007/978-1-4419-5653-8
Ilaina, R., Ahid, N., & Presetiyo, A. E. (2022). Epistemology of interdisciplinary research at Islamic study on state Islamic religious higher education in Indonesia. FITRAH: Jurnal Kajian Ilmu-ilmu Keislaman, 8(1), 1–20. https://doi.org/10.24952/fitrah.v8i1.5189
Johannesson, P., & Perjons, E. (2014). An introduction to design science. Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-319-10632-8
Khandan, A. A. (2013). An introduction to Islamic human sciences. Imam Sadiq University Publications. [In Persian]
Kuhn, T. (2013). The structure of scientific revolutions (S. Zibakalam, Trans.). SAMT Publications. [In Persian]
Latifi, M., Azizi, S. M., Azizi, S. M., & Khandan, A. A. (2017). Feminism in organization and management: A foundational reflection with an Islamic approach. Imam Sadiq University Publications. [In Persian]
Litzinger, W. D., & Schaefer, T. E. (1966). Perspective: Management philosophy enigma. Academy of Management Journal, 9(4), 337–343. https://doi.org/10.2307/254870
March, S. T., & Smith, G. F. (1995). Design and natural science research on information technology. Decision Support Systems, 15(4), 251–266. https://doi.org/10.1016/0167-9236(94)00041-2.
Motahari, M. (2010). Principles of philosophy and the method of realism (with annotations). Sadra Publications. [In Persian]
Motallebi Karbekandi, M., & Azar, A. (2022). Developing and explaining the design science research process cycle with a model design approach. Governance and Development, 2(4), 3–40. [In Persian]
Nasr, S. H. (1993). Science and civilization in Islam (A. Aram, Trans.). Islamic Culture Publishing Office. [In Persian]
Nasr, S. H. (2010). Islam and the problem of modern science. Islam & Science, 8(1), 63–75.
Nyumba, T. O., Wilson, K., Derrick, C. J., & Mukherjee, N. (2018). The use of focus group discussion methodology: Insights from two decades of application in conservation. Methods in Ecology and Evolution, 9(1), 20–32. https://doi.org/10.1111/2041-210X.12860
Pawson, R., & Tilley, N. (1997). Realistic evaluation. Sage.
Peffers, K., Tuunanen, T., Rothenberger, M. A., & Chatterjee, S. (2007). A design science research methodology for information systems research. Journal of Management Information Systems, 24(3), 45–77. https://doi.org/10.2753/MIS0742-1222240302
Polanyi, M. (2012). Personal knowledge. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203442159
Pollock, J. L., & Cruz, J. (1999). Contemporary theories of knowledge (2nd ed.). Rowman & Littlefield.
Puchner, M. (2005). Doing logic with a hammer: Wittgenstein’s Tractatus and the polemics of logical positivism. Journal of the History of Ideas, 66(2), 285–300. https://doi.org/10.1353/jhi.2005.0039
Qalich Khani, M., Samadi Moghadam, Y., & Fathi Hafshejani, K. (2021). A digital transformation maturity assessment model in industrial organizations based on the design science method. Smart Business Management Studies, 10(37), 135–184. https://doi.org/10.22054/ims.2021.59260.1931 [In Persian]
Rockmore, T. (2004). On foundationalism: A strategy for metaphysical realism. Rowman & Littlefield.
Sayer, A. (2000). Realism and social science. Sage Publications. https://doi.org/10.4135/9781446218730
Schön, D. A. (1983). The reflective practitioner. Basic Books.
Sein, M. K., Henfridsson, O., Purao, S., Rossi, M., & Lindgren, R. (2011). Action design research. MIS Quarterly, 35(1), 37–56. https://doi.org/10.2307/23043488
Shafiei, A. (2021). Feasibility of applying the ijtihad method in human sciences (Case study: Leadership in Islamic management). Human Sciences Methodology, 27(109), 35–51. [In Persian]
Simon, H. A. (1990). Bounded rationality. In Utility and probability (pp. 15–18). Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1007/978-1-349-20568-4_5
Spinoza, B. (2017). Ethics. Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/oseo/instance.00288543
Taket, A., & White, L. (2023). PANDA (Participatory Appraisal of Needs and Development of Action): A Multi Methodological Framework. Journal of Systems Thinking, 1-10.
Tavakoli, A. (2012). Analyzing the role of values in management: A step toward theorizing Islamic management. Human Sciences Methodology, 18(71), 99–117. [In Persian]
Tobi, H., & Kampen, J. K. (2018). Research design: The methodology for interdisciplinary research framework. Quality & Quantity, 52(3), 1209–1225. https://doi.org/10.1007/s11135-017-0513-8
Torkzadeh, J. (2010). Cyclic analysis process research method: A method for collecting, analyzing, and inferring from multidimensional qualitative data in the path of developing Islamic management knowledge. Human Sciences Methodology, 15(61), 123–142. [In Persian]
Van Aken, J. E. (2004). Management research based on the paradigm of the design sciences: The quest for field-tested and grounded technological rules. Journal of Management Studies, 41(2), 219–246. https://doi.org/10.1111/j.1467-6486.2004.00430.x
Venable, J. (2006). The role of theory and theorising in design science research. DESRIST.
Zahedzahedani, S. S. (2022). Islamic human sciences methodology with a social approach (Introducing a study model). Journal of Fundamental Research in Human Sciences, 8(1), 33–46. [In Persian]
Zamani, V., Najjari, & Abedi Jafari. (2023). Introducing the exploratory text analysis method: A critique of Islamic management research methods. Human Sciences Methodology, 29(114), 53–71. [In Persian]
Zar’e, S., & Ghazavizadeh, M. (2021). A teleological approach to religious science and designing a model for problem-oriented university. Scientific Journal of Islamic Management, 29(1), 9–37. [In Persian]
Zolfaghar, M., Khadivar, A., & Abbasi, F. (2022). Designing a responsive internet banking system with a design science approach. Smart Business Management Studies, 10(39), 37–66. https://doi.org/10.22054/ims.2022.64861.2107 [In Persian]
Zibakalam, S. (2021). Newton’s methodology. Imam Sadiq University Publications. [In Persian]