توسعه روش تحقیق علم طراحی بر مبنای رویکرد معرفت‏شناختی مبناگرایی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم تصمیم و سیستم‌های پیچیده، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران،‌ ایران

2 گروه کسب و کار، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران

10.30471/mssh.2025.10631.2600

چکیده

مبناگرایی معرفت‌شناختی به‌عنوان یکی از رویکردهای اساسی در تحلیل و توسعه دانش، نیازمند ابزارها و روش‌های تحقیقی است که بتوانند آن را به‌صورت نظام‌مند به‌کار گیرند. با وجود اهمیت این رویکرد در علوم مختلف، هنوز روش‌های طراحی‌محوری که بتوانند اصول مبناگرایانه را به شکلی ساختاریافته در پژوهش‌ها و فرآیندهای عملی به‌کار بندند، به‌خوبی توسعه نیافته‌اند. این پژوهش با تکیه بر روش تحقیق علم طراحی، رویکردی جدید به نام «مبناگرایی طراحی‌محور» را ارائه می‌دهد که شامل هفت مرحله به‌هم‌پیوسته است: إحصاء نشانه‌های مسئله – شناسایی هندسه لایه‌ای مسئله – تعیین أصول موضوعه طراحی – گردآوری و تحلیل داده بر أساس أصول موضوعه طراحی – ارائه مصنوع اولیه – ارزیابی و توسعه مصنوع بر اساس اصول موضوعه طراحی و ارائه مصنوع نهایی. این رویکرد ابزارهای لازم را برای سازمان‌دهی و اجرای مبناگرایی در پژوهش‌های طراحی‌محور فراهم می‌کند و امکان به‌کارگیری آن در حوزه‌های مختلف، از جمله توسعه چارچوب‌های مفهومی و مدل‌سازی را به‌طور دقیق‌تر و عملی‌تر نشان می‌دهد. درنهایت، نمونه‏هایی از کاربست این روش تحقیق در عرصه‏های علوم انسانی اسلامی ارائه گردید و تناسب این روش‏شناسی با این عرصه موضوعی مورد بحث قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها