گروه آینده‌پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.
10.30471/mssh.2025.10740.2615
چکیده
آینده‌پژوهی به عنوان حوزه‌ای فرا‌رشته‌ای از علوم اجتماعی برای تقویت و حفظ غنای خود نیازمند پژوهش‌های دلالت‌پژوهی در جهت بهره‌بری از دلالت‌های فلسفه‌ها، ایده‌ها یا نظریه‌های جدید است. هدف این پژوهش ارائه چارچوبی مفهومی از دلالت‌پذیری آینده‌پژوهی و فراهم‌نمودن زمینه برای سایر پژوهش‌های این‌چنینی است تا اندیشمندان و محققان این حوزه ضمن اینکه در زمان خود صرفه‌جویی می‌نمایند، به انجام این پژوهش‌ها اقبال بیشتری نشان داده و بر پویایی و انعطاف‌پذیری آینده‌پژوهی بیفزایند. همچنین به منظور کاربست آن و نقش برجسته نظریه مجموعه‌های فازی، دلالت‌های این نظریه برای آینده‌پژوهی مورد مطالعه قرار گرفت. این پژوهش از نوع کاربردی و کیفی می‌باشد. داده‌ها به روش کتابخانه‌ای از میان مقالات و کتب موجود در پایگاه‌های علمی معتبر با استفاده از فایل‌های رایانه‌ای جمع‌آوری گردیدند. نوع داده‌ها کیفی بوده و روش محوری تحلیل آن‌ها نیز تحلیل مضمون می‌باشد که در چارچوب روش‌شناسی دلالت‌پژوهی انجام شده است. چارچوب مفهومی دلالت‌پذیری آینده‌پژوهی شامل ابعاد هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی، مفروضات و روش‌ها است که خود در مجموعه مشتمل بر بیست و هشت مؤلفه هستند. دلالت‌های نظریه مجموعه فازی برای آینده‌پژوهی تنها بعد روش‌ها را شامل می‌شد. در این بعد سهم‌یاری پردازش اصطلاحات زبانی، بیشترین دلالت را داشته و در همه روش‌ها کاربرد داشت. سهم‌یاری دسته‌بندی فازی در رتبه بعدی قرار داشت و در شش روش کاربرد داشت. سومین و آخرین سهم‌یاری، سامانه استنتاج فازی بود که تنها در دو روش تصمیم‌گیری پابرجا و سناریو کاربرد داشت. این برای اولین بار است که چارچوب مفهومی دلالت‌پذیری آینده‌پژوهی در قالبی مختصر و جامع احصاء و ارائه می‌گردد. همچنین هیچ اثری یافته نشد که کاربردها، رهنمودها یا پیامدهای نظریه مجموعه‌های فازی را برای آینده‌پژوهی مورد بررسی ویژه قرار داده باشد.
)