محمد بن حنفیه از شخصیت هاى علوى است که ابهامات و اشکالاتى در تاریخ زندگى وى به چشم مى خورد. از جمله، علت شرکت نکردن او در قیام کربلا و عدم همراهى او با امام حسین(ع). علما و رجال شناسان شیعه براى روشن ساختن این ابهام و در مقام دفاع از محمد بن حنفیه دلایلى را مطرح کرده اند. به اعتقاد اینان عدم شرکت ابن حنفیه از سر نافرمانى و مخالفت با امام(ع) نبوده و او در عدم همراهى با امام(ع) دلایل موجهى داشته است; از جمله: 1. بیمارى محمدبن حنفیه در موقع حرکت امام(ع) از مدینه و مکه. 2. مأمور بودن محمدبن حنفیه از جانب امام(ع) براى ماندن در مدینه. 3. مکلف نشدن محمدبن حنفیه از جانب امام حسین(ع) به شرکت در قیام و همراهى با آن حضرت. دلایل مذکور مورد نقد و بررسى قرار گرفته و از نظر مؤلف گرچه محمدبن حنفیه از طرف امام به شرکت در قیام مکلّف نشده، ولى عدم شرکت او در قیام امام شاید تخلف محسوب شده و وى به درجه ى «فتح» نایل نشده است.
)