توسعه روش‌شناسی استنباط از سنت فعلی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشگاه قرآن و حدیث

چکیده

برپایه اندیشه شیعه، سنت فعلی یکی از منابع استنباط آموزه‌های دینی است که به‌دلیل عدم تنقیح مبانی و شیوه‌های به‌کارگیری آن، چندان که باید مورد توجه اندیشمندان قرار نگرفته است. یکی از راه­های افزایش بهره‌گیری از سنت فعلی در استنباط آموزه‌های دینی، تبیین پیش‌‏فرض‌ها و باورهایی است که پذیرش آنها، موجب کارآمدی بیشتر سنت فعلی در استنباط می­شود.
این پژوهش کوشید تا به روش تحلیلی - اکتشافی یک باور بنیادین را تقریر نماید که برپایه‏ دلالت سنت فعلی استوار شده است و با تبیین پیامدِ پذیرش آن، روش‌های استنباط از سنت فعلی را توسعه بخشد. باور به دلالت استقلالی سنت فعلی، از پیش‌‏فرض‌ های مؤثر در توسعه استنباط از سنت فعلی است که پیامد آن، گسترش روش­‌های استنباط از سنت فعلی به دو روش استخراج اصل حاکم و عصری‌سازی است

کلیدواژه‌ها


ابن ‏ابی­جمهور، محمد (1405)، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، قم: دار سیدالشهدا.
ابن‏ الشهید الثانی، محمد بن حسن (1419)، إستقصاء الاعتبار فی شرح الإستبصار، قم: مؤسسه آل البیت.
ابن‏ بابویه، محمد بن علی (1362)، الخصال، قم: جامعه مدرسین.
________ (1376)،  الامالی، تهران: کتابچی.
________ (1385)، علل الشرایع، قم: داوری.
ابن ‏سعد، محمد (1410)، الطبقات الکبری، بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن میثم، میثم بن علی (1362)، شرح نهج البلاغه، قم: نشر الکتاب.
ابوداود سجستانی، سلیمان بن اشعث (بی‌تا)، سنن ابی­داود، بیروت: المکتبة العصریه.
ابونعیم اصبهانی، احمد بن عبدالله (1394)، حلیة الأولیاء وطبقات الأصفیاء، مصر: السعاده.
اسلامی، سیدحسن (1386)، «قاعده زرین در حدیث و اخلاق» علوم حدیث، ش46، ص 5-33.
امام خمینی، روح الله (1415)، انوار الهدایة فی التعلیقة على الکفایه، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)‏.
بیهقی، احمد بن حسین (1424)، السنن الکبری، بیروت: دار الکتب العلمیه.
بیهقی، علی بن زید (1367)، معارج ‏نهج‏البلاغة، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی(ره).
جرجانی، علی بن محمد (1370)، التعریفات، تهران: ناصر خسرو.
حر عاملی، محمد بن حسن (1409)، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، قم: مؤسسه آل البیت.
حسینی شیرازی، سیدصادق (1427)، بیان الأصول، قم: دار الانصار.
حسینیان، حامد (1393)، «سیره پویا؛ چالش‌های فراروی عمل به سیره و راه برون رفت از آن»، مجموعه مقالات سبک زندگی اهل‏بیت(ع)، ج1، ص 94-116.
حکیم، سیدمحمدتقی (1418)، الاصول العامة فی الفقه المقارن، قم: مجمع جهانی اهل‏بیت(ع).
حلی، حسن بن یوسف (1425)، نهایة الوصول الى علم الأصول، قم: موسسه الامام الصادق(ع).
حمیری، عبد الله بن جعفر (1413)، قرب الإسناد، قم: مؤسسه آل البیت.
خداپرستی، فرج الله (1376)، فرهنگ واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، شیراز: دانشنامه فارس.
خویی، سیدابوالقاسم (1422)، محاضرات فى أصول الفقه‏، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
دهخدا، علی اکبر (1364)، لغت­نامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.
راد، علی (1390)، مبانی کلامی امامیه در تفسیر قرآن با رویکرد نقادانه به آرای ذهبی، عسال و رومی، تهران: نشر سخن.
ساروخانی، باقر (1380)، درآمدی بر دایره‌المعارف علوم اجتماعی، تهران: کیهان.
سبزواری، هادی (1417)، شرح المنظومة، تصحیح و تعلیق حسن حسن زاده آملی، تهران: نشر ناب.
سمنون، مرتضی (1385)، «قلمرو شریعت و حجیت سنت فعلی»، آیینه معرفت، ش 8، ص1-24.
سیدرضی، علی بن حسین (1372)، نهج البلاغه، قم: بنیاد نهج البلاغه.
شوشتری، محمدتقی (1376)، بهج ‏الصباغة فی ‏شرح‏ نهج ‏البلاغة، تهران: امیر کبیر.
شیخ انصاری، مرتضی (1415)، کتاب المکاسب المحرمة و البیع و الخیارات، قم: کنگره بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
صدر، سیدمحمدباقر (1418)، دروس فی علم الأصول، قم: موسسه النشر الاسلامی‏.
صفری فروشانی، نعمت الله (1381)، نقش تقیه در استنباط، قم: بوستان کتاب.
صفی پوری، عبدالرحیم (1390)، منتهی الارب فی لغة العرب، تهران: دانشگاه تهران.
طباطبایی، سیدمحمدکاظم (1394)، «قواعد استنباط از سیره نبوی»، سیره پیامبر خاتم(ص)، ج1، ص65-72.
طوسی، محمد بن حسن (1407)، تهذیب الاحکام، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
_______ (1414)، الامالی، قم: دار الثقافه.
عمید، حسن (1389)، فرهنگ فارسی عمید، تهران: اشجع.
غزالی، محمد (1413)، المستصطفی، بیروت: دار الکتب العلمیه.
فیض کاشانی، محمد محسن (1406)، الوافی، اصفهان: کتابخانه امام امیرالمومنین(ع).
قدیری معصوم، مجتبی (1379)، «سیری در مفاهیم و ابعاد مختلف توسعه»،مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، ش 156، ص1-16.
قطب­الدین رازی، محمد بن محمد (1393)، لوامع الاسرار فى شرح مطالع الانوار، تهران: دانشگاه تهران.
کراجکی، محمد بن علی (1410)، کنز الفوائد، قم: دار الذخائر.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407)، الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مجتهد خراسانی، محمود (1340)، رهبر خرد، تهران: کتابخانه خیام.
مجلسی، محمد باقر (1403)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
_______ (1406)، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی(ره).
محقق حلی، جعفر بن حسن (1408)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: اسماعیلیان.
محمدی ری­شهری، محمد و دیگران (1394)، سیره پیامبر خاتم(ص)، ترجمه عبدالهادی مسعودی، قم: دارالحدیث.
معین، محمد (1385)، فرهنگ فارسی معین، تهران: راه رشد.
مغنیه، محمدجواد (1975)، علم أصول الفقه فی ثوبه الجدید، بیروت: دار العلم للملایین.
مومن قمی، محمد (1419)، تسدید الاصول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
هاشمی‌شاهرودی، سیدمحمود (1387)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی.
یزدی، سیدمحمد اظم (1419)، العروة الوثقى فیما تعم به البلوى (المحشى)، قم: دفتر انتشارات اسلامی