کاربرد تحلیل محتوای کیفی در استخراج تحلیل‌های اجتماعیِ قرآن کریم: گزارشی تحلیلی از روش یک تحقیق

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

بررسی نقشی که آموزه‌های اسلامی می‌توانند در ارائة مفاهیم و گزاره‌ها و الگوهای نظری به قلمرو علوم اجتماعی داشته باشند و همچنین روش‌های معتبر دستیابی به این عناصر، دو محور شایان توجه، اما مورد غفلت، در بحث‌های پردامنة ناظر به جایگاه آموزه‌های اسلامی در علوم اجتماعی هستند. این مقاله، در پی شناخت ظرفیتی که (راهبرد ترکیبی) تحلیل محتوای کیفی برای استخراج تحلیل‌های اجتماعی قرآن و تأمین روایی بین‌رشته‌ای تحلیل‌ها دارد، کوشیده است اجزا، مراحل و ضوابط اجرای روش (و راهبرد) یاد شده و معیارهای روایی و پایایی آن را، در کنار اقدام‌ها و تدبیرهایی ترسیم و معرفی کند که در مسیر به‌کارگیری آن در استخراج دیدگاهها و تحلیل‌های اجتماعیِ قرآن و اعتبار یافتن این دیدگاهها و تحلیلها در علوم اسلامی و اجتماعی، اتخاذ شده‌اند. بدین شکل، این مقاله، روش (و راهبرد) یاد شده را، به شکلی کاربردی، به تحقیقات بین­رشته‌ای متن‌محور در علوم اسلامی و اجتماعی، معرفی می‌کند. و نوعی دستورالعمل اجرایی را برای پژوهشهایی ارائه می‌دهد که در این عرصه و، به‌ویژه، در راستای استخراج دیدگاههای اجتماعی متون مقدس اسلامی، طراحی و اجرا می‌شوند

کلیدواژه‌ها