نوآوری و پژوهش مسؤولانه و مفهوم مسؤولیت اخلاقی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

چکیده

تأثیر نوآوری‌ها تنها بر اقتصاد نیست. نوآوری‌ها هر فایده‌ای برای اقتصاد داشته باشند، (به واسطه‌ نوآوری بودنشان)، تغییراتی در فرد، سازمان یا یک جامعه ایجاد می‌کنند. این تغییرات گاهی می‌تواند نتایج و تبعاتی (نه تنها اقتصادی، بلکه) اجتماعی و محیطی به جا بگذارند. از سوی دیگر، تبعات (اقتصادی و اجتماعی) همیشه الزاماً مثبت نیست و ممکن است دارای ارزش منفی، یا برای برخی (افراد یا جوامع) دارای ارزش مثبت و برای برخی دیگر ارزش منفی داشته باشد. آنچه به عنوان «نوآوری و پژوهش مسؤولانه» شناخته می‏شود در تلاش است در کنار توجه به توسعۀ به لحاظِ اقتصادی مثبتِ نوآوری‏های تکنولوژیک، به کاهش تبعات منفی و رشد نتایج مثبت اجتماعی و اخلاقی نوآوری نیز توجه نشان دهد.
این مقاله‌، نه به جزئیات هرکدام از این تفاسیر، بلکه با موشکافی در مفهوم و انواع مسؤولیت، به تحلیل این موضوع می‌پردازد که چطور ایده‌های متفاوتِ مطرح شده می‌توانند مفهوم تقریباً واحدی از «نوآوری مسؤولانه» باشند. برای رسیدن به این هدف ابتدا شرحی از دیدگاه موجبیت تکنولوژیک و دیدگاه مقابل آن ارائه خواهد شد؛ دو دیدگاهی که در امکان شکل دادن اجتماعی به مسیر نوآوری در مجادله هستند. سپس محدودیت‌های رویکردهای فنی رایج در امر پیش‌بینی و مهار تبعات منفی مورد بررسی قرار گرفته، در نهایت با ارائه تحلیلی از مفهوم مسؤولیت، شرح جامع‌تری از مفهوم نوآوری مسؤولانه ارائه خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


منابع
 
1-Fisher, Erik & Schuurbiers, Daan (2013) “Socio-Technical Integration Research: Collaborative Inquiry at the Midstream of Research and Development” in Early Engagement and New Technologies: Opening Up the Laboratory, Springer
2-Fisher, Erik; Mahajan, Roop L. & Mitcham, Carl (2006) “Midstream Modulation of Technology Governance from Within” in Bulletin of Science, Technology & Society Vol. 26, No. 6, December 2006, 485-496
3-Grunewald, Armin (2014) “Technology Assessment for Responsible Innovation” in Responsible Innovation1, Innovative Solutions for Global Issues, Springer
4-Habermas, Jürgen (1981) The Theory of Communicative Action. Boston: Beacon press, 1984.
5-Owen, Richard; Stilgoe, Jack; Macnaghten, Phil; Gorman, Mike; Fisher, Erik, & Guston, Dave (2013) “A Framework for Responsible Innovation” in Responsible Innovation, Managing the Responsible Emergence of Science and Innovation in Society, Wiley
6-Pellizzoni, Luigi. (2004) "Responsibility and Environmental Governance." Environmental Politics 13, no. 3: 541-565.
7-Rip, Arie & Robinson, Douglas K.R. (2013) “Constructive Technology Assessment and the Methodology of Insertion “in Early Engagement and New Technologies: Opening Up the Laboratory, Springer.
8-Stahl, Bernd Carsten, Eden, Grace, & Jirotka, Marina (2013) “Responsible Research and Innovation in Information and Communication Technology: Identifying and Engaging with the Ethical Implications of ICTs” in Responsible Innovation, Managing the Responsible Emergence of Science and Innovation in Society, Wiley
9-Stilgoe, Jack. (2015) Experiment Earth: Responsible Innovation in Geoengineering. Routledge.
10-Stilgoea, Jack; Owen, Richard & Macnaghten, Phil (2013) “Developing a Framework for Responsible Innovation” Research Policy 42 (2013) 1568– 1580
11-Van De Poel, Ibo. (2011), "The Relation between Forward-Looking and Backward-Looking Responsibility." In Moral Responsibility, pp. 37-52. Springer, Dordrecht.
12-Van Den Hoven, Jeroen (2013) “Value Sensitive Design and Responsible Innovation” in Responsible Innovation, Managing the Responsible Emergence of Science and Innovation in Society, Wiley    
.