روش علمی نیوتن را می‌شناسیم؟

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

گروه فلسفه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

در این مقاله سؤالات چندی را مطرح کردم: نخست، نیوتن کدام اصول و قواعد روش‌شناختی را طرح و وضع، و سپس آنها را تعویض و تعدیل ‌کرد؟ دوم، چرا نیوتن علی‌الدّوام به طرح و وضع و تعویض و تعدیل قواعد روش‌شناسی‌اش می‌پرداخت؟ و سوم، آیا پس از گذشت سیصد سال، اکنون روش علمی نیوتن را می‌شناسیم؟
در بخش اول، کوشیده‌ام قواعد مستمراً متحوّل روش علمی نیوتن را در آثارش، اصول ریاضی و نورشناسی، شناسایی کنم. آنچه آشکار می‌شود این است که در بازۀ حدوداً پنجاه سالۀ کاوش‌های طبیعت‌شناختی نیوتن، آرای طبیعی وی عمدتاً دست‌نخورده می‌ماند؛ درحالی‌که در همین مدت، وی پیوسته به وضع و تعویض و تعدیل قواعد روش‌شناختی‌−معرفت‌شناختی می‌پردازد. سپس کوشیده‌ام تبیین کنم چرا مواضع روش‌شناختی وی مدام دچار تحول می‌شدند.

در گام آخر، برای پاسخ به سؤال چیستی روش علمی نیوتن، مواضع و تحلیل‌های روش‌شناسان نیوتن‌پژوه و علم‌شناسان مورخ و فیلسوف را تحلیل و سرانجام نتیجه‌ گرفتم که نمی‌توان برای نیوتن روش علمی واحد، منسجم، و روشنی قائل شد که هم مستشهد به شواهد تاریخی باشد و هم مورد قبول علم‌شناسانِ روش‌شناس و مورخان علم‌شناسِ نیوتن‌پژوه

کلیدواژه‌ها


1. زیباکلام، سعید (1/۱۳۸۶)، «روش علمی نیوتن در کتاب اصول»،فلسفه، سال ۳۵، ش۴، ص5−24.
2. زیباکلام، سعید (2/۱۳۸۶)، «روش علمی نیوتن در علم الابصار»،فصلنامۀ پژوهش‌های فلسفیکلامی، سال نهم، ش۲، ص3−35.
3. Bernard Cohen, I. (1995), “Newton’s Method and Newton’s Style”, in Bernard Cohen, I. and Richard S. Westfall, eds. (1995): pp.126-143.
4. Bernard Cohen, I. (1999), “The Structure of Book 3, The System of The World”, in I. Bernard Cohen and A. Whitman, eds. (1999).
5. Bernard Cohen, I. and G. E, Smith (2002), “Introduction”, in Bernard Cohen, I. and G. E. Smith, eds. (2002): pp.1-32.
6. Bernard Cohen, I. and G. E, Smith, eds. (2002), The Cambridge Companion to Newton, Cambridge, Cambridge University Press.
7. Bernard Cohen, I. and R.S. Westfall, eds. (1995), Newton: Texts, Background, and Commentaries, New York, W. W. Norton and Company, Inc.
8. Gower, B. (1997), Scientific Method: An Historical and Philosophical Introduction, London, Routledge.
9. Hall, A. R. (1980), Philosophers at War: The Quarrel between Newton and Leibniz, Cambridge, Cambridge University Press.
10. Hall, A. R. (1983), The Revolution in Science:1500-1750, London, Longman.
11. Hankins, T. L. (1985), Science and The Enlightenment, Cambridge, Cambridge University Press.
12. Harper, W. (2002),“Newton’s Argument for Universal Gravitation”, in Bernard Cohen, I. and G. E. Smith, eds. (2002): pp.174-201.
13. Koyre, A. (1965/1968), Newtonian Studies, Chicago, The University of Chicago Press.
14. McMullin, E. (2001), “The Impact of Newton’s Principia on the Philosophy of Science”, Philosophy of Science, 68 (Sep. 2001): pp.279-309.
15. Newton, I. (1672/a), “Letter to Henry Oldenburg”, in Bernard Cohen, I. and R. Westfall, eds. (1995).
16. Newton, I. (1672/b), “Letter to Henry Oldenburg”, in Bernard Cohen, I. and R. Westfall, eds. (1995).
17. Newton, I. (1704/1730), Opticks, New York, Dover, 1952.
18. Newton, I. (1713), “Letter to Cotes”, in Thayer, H. S. (1953/1974).
19. Newton, I. (1713/1726), The Principia: Mathematical Principles of Natural Philosophy. Trans. by I. Bernard Cohen and A. Whitman, Berkeley, University of Berkeley Press, 1999.
20. Smith, G. E. (2002), “The Methodology of the Principia”, in I. Bernard Cohen, and G. E. Smith, eds. (2002): pp.138-173.
21. Thayer, H. S. (1953/1974), Newton’s Philosophy of Nature: Selections from His Writings, New York, Hafner Press.