1
دانشجوی دکتری آینده پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران
2
استاد دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.
10.30471/mssh.2022.8534.2319
چکیده
منحصر به فرد بودن معرفت‌شناسی آینده‌پژوهی، از سوی دیگر نوپا بودن و ماهیت فرا رشته‌ای آینده‌پژوهی و خلأ ادبیات موجود در حوزه روش‌شناسی آن، موجب شده که یکپارچگی مناسبی در این حوزه وجود نداشته باشد. از این جهت، روش‌شناسی آینده‌پژوهی همانند خود این رشته تحولات فراوانی را در دو دهه گذشته پشت سر گذاشته است. به دلیل وجود این ضعف جدی، پژوهش حاضر درصدد بررسی روش‌شناسی و ساخت طرح پژوهش کارآمد و متناسب با نیازهای روزافزون آینده‌پژوهی است تا مانع سردرگمی پژوهشگران شود. عمده مطالعات علمی در زمینه روش‌شناسی آینده‌پژوهی بر روش‌های متمایز و اجرای آن‌ها تمرکز دارند؛ در حالی که روش‌شناسی در آینده‌پژوهی به خودی خود هدف نبوده، بلکه از آن استفاده می‌شود تا به رویکردهای مناسب به نگاشت واقعیت یعنی همان آینده جهت داده شود. در این مقاله با محوریت روش‌شناسی توصیفی-تحلیلی به بررسی سامانمند برای توسعه روش‌شناسی پژوهش بر اساس مدل پیاز پژوهشی پرداخته می‌شود و ارتباط و انطباق این مدل را برای آینده‌پژوهی بررسی می‌کند. مقاله حاضر نه مرحله از توسعه روش‌شناسی و ساخت طرح پژوهش برای آینده‌پژوهی را ترسیم و تبیین می‌کند که با تعریف موضع فلسفی شروع‌شده و به تدریج به ساخت طرح پژوهش منتهی می‌شود.
)