این مقاله درصدد است تا ضمن انجام مروری انتقادی بر روششناسی مقالات مدیریت اسلامی، روشی جدید در تحقیقات مدیریت اسلامی با عنوان «متن پژوهی اکتشافی» را معرفی و تبیین کند؛ بدین منظور پس از مروری جامع و تحلیلی بر روشهای پژوهش متداول در تحقیقات مدیریت اسلامی با شناسایی خلأ موجود در روششناسی این حوزه، روش جدید «متن پژوهی اکتشافی» در یک فرایند هشت مرحلهای معرفی، و ویژگیها و وجوه تمایز آن نسبت به سایر روشها توضیح داده میشود. در ادامه نیز یک نمونه کار انجام شده با این روش، با عنوان «اکتشاف الگوی رهبری امام علی از عهدنامه مالک اشترe» و مراحل انجام آن بیان میگردد.
نتایج این پژوهش نشان میدهد که روش معرفی شده از ظرفیت مناسبی برای کشف و استخراج الگوی مفهومی نهفته در متون اسلامی برخوردار است و امکان دریافت پیام اصلی و مقصود صاحب متن را بهصورت مستقل و جامع و بدون پیش‌داوری فراهم می‌سازد.
نهج البلاغه (1388)، ترجمه حسین انصاریان، قم: انتشارات آیین دانش.
اعظمی، امیر؛ حسن عابدی‌جعفری، وهادی سلامی (1392)، «شناسایی عوامل تعیین‌کننده در آسیب‌شناسی پژوهش‌های انجام شده در حوزه مدیریت اسلامی و ارائه راهکارهای لازم جهت رفع آسیب‌ها با استفاده از رویکرد AHP-QFD»، فصلنامه چشم انداز مدیریت دولتی، س4،ش16، ص115−
افجه، سیدعلی‌اکبر؛ ولی‌الله نقی پورفر و محمود جعفرپور (1393)، «ارائه مدلی برای انجام پژوهش‌های بنیادی در حوزه مطالعات مدیریت اسلامی» (مورد مطالعه: عدالت توزیعی در سازمان)، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، س17، ش33، ص56−
اولادقباد، بهاره؛ فتحیه فتاحی‌زاده و مرضیه محصص (1399)، «ساختار تعاملات مدیریتی حاکمان از رهگذر تحلیل محتوای نامه 53 نهج البلاغه»، دوفصلنامه علمی مطالعات قرآن و حدیث، س13، ش2، ص167−
ایمان، محمدتقی (1392)، ارزیابی پارادایمی برنامههای توسعه اقتصادی−اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بهروزی‌لک، غلامرضا و حسن علی‌یاری (1396)، «کاربرد روش تحقیق نظریه داده‌بنیاد در استخراج نظریه از متون دینی»، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، س21، ش4، ص549−
پسندیده، عباس (1386)، «درآمدی بر روششناسی فهم معارف روان‌شناختی از احادیث». فصلنامه علوم حدیث، س12، ش3و4، ص88−
تاجمیر ریاحی، جواد؛ علی صفری و نصرالله شاملی (1396)، «تبیین ابعاد رهبری سازمانی بر مبنای نظام ارزشی اسلام با استفاده از آموزههای نهج البلاغه». فصلنامه مدیریت اسلامی، س25، ش2، ص93−
ترک‌زاده، جعفر (1388)، «روش پژوهش فرایند چرخه‌ای تحلیل، روشی برای گردآوری، تحلیل واستنتاج از دادههای کیفی پربعد در مسیر توسعه دانش مدیریت اسلامی»، فصلنامه روششناسی علوم انسانی، س15، ش61، ص123−
حسین‌نژاد، ق (1357)، روش تحقیق مفهومی در متون اسلامی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
خاکی، غلامرضا (1378)، روش تحقیق با رویکردی بر پایان نامه نویسی، تهران، مرکز تحقیقات علمی کشور.
خنیفر، حسین و نفیسه زروندی (1389)، «پژوهش کیفی: رهیافتی نو در مطالعات مدیریت». فصلنامه راهبرد، س19، ش54، ص243−
دانایی‌فرد، حسن (1395)، «روششناسی مطالعات دلالت پژوهی در علوم اجتماعی و انسانی»، فصلنامه روششناسی علوم انسانی، س22، ش86، ص39−
دانایی‌فرد، حسن و سیدمجتبی امامی (۱۳۸۶)، «استراتژیهای پژوهش کیفی: تأملی بر نظریه‌پردازی داده بنیاد»، نشریه اندیشه مدیریت راهبردی، س۱، ش۲، ص۶۹ـ97.
رستگار مقدم‌گوهری، هادی (1389)، روش فهم متن، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
رضوانی، روح‌الله (۱۳۸۹)، «تحلیل محتوا»، مجله عیار پژوهش در علوم انسانی، س۲، ش۳، ص۱۳۷ـ156.
سهرابی، بابک؛ امیر اعظمی، وحمیدرضا یزدانی (1390)، «آسیب‌شناسی پژوهش‌های انجام شده در زمینه مدیریت اسلامی با رویکرد فرا ترکیب»، فصلنامه چشم‌انداز مدیریت دولتی، س2، ش6، ص9−
صادق‌زاده قمصری، علیرضا (1386)، «رویکرد اسلامی به روششناسی تربیتی، تبیین امکان و ضرورت»، فصلنامه نوآوریهای آموزشی، س6، ش21، ص141−
صادقی، امیر؛ اصغر مشبکی‌اصفهانی، اسدالله کردناییج، وسیدحمید خدادادحسینی (1394)، «فرا روش پژوهش‌های مدیریت اسلامی در ایران (مورد مطالعه: مقاله های علمی پژوهشی 1380 تا 1394)»، فصلنامه مدیریت اسلامی، دوره 23، ش4، ص101−
صادقی، امیر؛ اصغر مشبکی‌اصفهانی؛ اسدالله کردنائیج و سیدحمید خدادادحسینی (1396)، «کاستیهای روششناسی مقالههای علمی پژوهشی مدیریت اسلامی؛ آسیب‌شناسی فرا روش»، فصلنامه روششناسی علوم انسانی، س23، ش92، ص7−
عابدی‌جعفری، حسن؛ حمزه خواستار و امیر اعظمی (1389)، «پرسشهای بزرگ در زمینه مطالعات سازمان و مدیریت اسلامی»، مجله علوم انسانی دانشگاه امام حسینj، س17، ش79، ص135−
عابدی‌جعفری، حسن؛ محمدسعید تسلیمی؛ ابوالحسن فقیهی و محمد شیخ‌زاده (1390)، «تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در دادههای کیفی»، نشریه اندیشه مدیریت راهبردی، س۵، ش۲، ص۱۵۱ـ198.
عابدی‌جعفری، حسن؛ ومحمد ازگلی (1388)، «مروری بر سیر تحقیقات مدیریت اسلامی در ایران»، مجله علوم انسانی دانشگاه امام حسینj، س5، ش19،ص 99−
فرامرزقراملکی، احد (1388)، اصول و فنون پژوهش در گستره دین پژوهی، چ3، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
فرامرزقراملکی، احد (1399)، از متن‌خوانی تا متن‌پژوهی با تأکید بر علوم دینی، مشهد: انتشارات حوزه علمیه خراسان.
کافی، مجید (1393)، «پارادایم اسلامی روش‌شناختی علوم انسانی»، دوفصلنامه اسلام وعلوم اجتماعی، س6، ش11، ص25−
کافی، مجید و غلامرضا جمشیدیها (1391)، «مدل روششناسی نظریه‌پردازی در علوم اسلامی»، فصلنامه روششناسی علوم انسانی، س18، ش72، ص81−
گنجعلی، اسدالله و محمد پارسازاده (1390)، «مدل لاکاتوش−کوهن به مثابه مدلی روش‌شناختی جهت نظریه‌پردازی در مدیریت اسلامی»، دو فصلنامه اندیشه مدیریت راهبردی، دوره 5، ش10، ص199−
لطیفی، میثم (1390)، «روششناسی راهبردهای تدبر در قرآن کریم؛ استقرائی از پژوهش‌های میان رشته‌ای مدیریت اسلامی در دهه اخیر»،دوفصلنامه اندیشه مدیریت راهبردی، س5، ش2، ص25−
منطقی، محسن (1395)، «ابزارهای شناخت در مدیریت اسلامی»، فصلنامه عیار پژوهش در علوم انسانی، س7، ش1، ص67−
منطقی، محسن (1397)، «کاوشی در روش اجتهادی و کاربست آن در مدیریت اسلامی»، فصلنامه چشم‌انداز مدیریت دولتی، س9، ش35، ص139−
مهرابی، امیرحمزه؛ حسین خنیفر؛ علی‌نقی امیری؛ حسن زارعی‌متین، و غلامرضا جندقی (1390)، «معرفی روششناسی نظریه داده بنیاد برای تحقیقات اسلامی»، فصلنامه مدیریت فرهنگ سازمانی، س9، ش23، ص5−
نجاری، رضا (1390)، «روش نظریه‌پردازی شهید مرتضی مطهری در نظریه رشد»، دو فصلنامه مدیریت اسلامی، دانشگاه امام حسینj، س19، ش2، ص87−
)