کاربست گرانددتئوری در رئالیسم انتقادی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

استادیار، جامعه‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه اراک، اراک، ایران

چکیده

آیا رئالیسم انتقادی به‎عنوان یک پارادایم معرفت‎شناختی در فلسفه علم می‏تواند در حوزه روش‎شناسی و به‎ویژه روش‏ها‏ی پژوهش به علوم اجتماعی کمک کند یا نه؟ این متن معتقد است گراندد تئوری به‎عنوان یک روش پژوهش در حطیه تفسیری می‏تواند ابزارهای لازم را برای پژوهش در مورد علیت و زمینه در اختیار رئالیسم انتقادی قرار دهد. از دید رئالیسم انتقادی جهان مکانیزم‎های دارد که رویداد‏ها‏ و حوادث را خلق می‏کند. برای شناخت این مکانیزم‏ها‏ رئالیسم از استراتژی پس‎کاوی و مفاهیم انتزاعی و مدل‏ها‏ استفاده می‏کند. این پارادایم می‏تواند طرح‎های تحقیقایی ارائه کند که روش‎های تحقیق مختلفی را به‎کار می‏گیرد. طرح پهنانگر روش کمّی را در قلمرو تجربی، وقوعی و طرح ژرفانگر روش کیفی را در قلمرو واقعی به‎کار می‎برد. طرح تلفیقی از هر دو بهره می‎گیرد. طرح دیگر این است که رئالیسم انتقادی از روش‎های خاص استفاده می‏کند؛ برای مثال روش تاریخی و گرانددتئوری. رئالیسم انتقادی با ارائه مدل ساختار −مکانیزم−زمینه− رویداد با دامنه زمانی کوتاه‎مدت از گرانددتئوری استفاده می‎کند. ماتریس موقعیتی گرانددتئوری شامل شرایط علّی،شرایط زمینه‎ای و مداخله‎گر، استراتژی‎های تعاملی و پیامد است. اگر این سه عنصر هنگام مطالعه کم و بیش حضور داشته باشند، گراندد تئوری می‏تواند روش تحقیق رئالیسم انتقادی در مطالعات با دامنه‎ کوتاه‎مدت باشد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. لیکی، نورمن (1392)، استراتژی‎های پژوهش اجتماعی، ترجمه ‎هاشم آقابیگ‎ پوری، چ2، تهران: جامعه‎‎شناسان.
  2. لیتل، دانیل (1373)، تبیین در علوم اجتماعی، فلسفه علم الاجتماع، ترجمه عبدالکریم سروش، تهران: صراط.
  3. Bhaskar, (2008), A Realist Theory of Science, London: Routledge.
  4. Collier, Andrew (1994), Critical Realism: An Introduction to Roy Bhaskar's Philosophy, London: Verso.
  5. Creswell, L.W. (2007), Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing among Five Approaches, Thousand Oaks, California: Sage, Second edition.
  6. Danermark, B., Ekstrom, M., Jacobsen, L. & Karlsson, J. (2002), Explaining society: Critical Realism in the Social Sciences, London: Routledge.
  7. Kempster, Stephen & Parry, Ken W. (2011), Grounded Theory and Leadership Research: A Critical Realist Perspective, In The Leadership Quarterly 22, 106–120.
  8. Lawson, Tony (1998), Economic science without experimentation/Abstraction, In The Critical Realism, Essential Readings, Edited by Margaret Archer, Roy Bhaskar, Andrew Collier, Tony Lawson & Alan Norrie, London: Routledge, 144−
  9. Manicas, peter (1998), A Realist Social Science, In The Critical Realism, Essential Readings, Edited by Margaret Archer, Roy Bhaskar, Andrew Collier, Tony Lawson and Alan Norrie, London: Routledge, 313−
  10. Mats Ekström (1992), Causal Explanation of Social Action: The Contribution of Max Weber and of Critical Realism to a Generative View of Causal Explanation in Social Science, Acta Sociologica 35: 107−
  11. Oliver, Carolyn (2012), Critical Realist Grounded Theory: A New Approach for Social Work Research, British Journal of Social Work, 42, 371–387.
  12. Olsen, Wendy (2010), Editor’s Introduction: Realist Methodology–A Review, In The Realist Methodology, Edited by Wendy Olsen, Sage, x−
  13. Pawson, Ray & Tilley, Nick (2000), Realistic Evaluation, London: Sage.
  14. Sayer, Andrew (1992), Method in Social Science, A Realist Approach, London: Routledge, Second edition.
  15. Sayer, Andrew (2000), Realism and Social Science, A Realist Approach, London: Sage.
  16. Strauss, Anselm L. & Corbin, Juliet M. (1998), Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory, Thousand Oaks, California: Sage.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار