نقد فردگرایی روش‌شناختی در اقتصاد نئوکلاسیک از دیدگاه رئالیسم انتقادی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهشکده اقتصاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

سیطرۀ مکتب اقتصادی نئوکلاسیک بر برنامه‌های آموزشی و پژوهشی رشتۀ اقتصاد در دانشکده‌های جهان و ایران، اهمیت نقد و تحلیل مبانی فلسفی آن را دوچندان می‌کند. در وارسی فلسفۀ اقتصاد نئوکلاسیک، آموزۀ فردگرایی روش‌شناختی از جایگاه برجسته‌ای برخوردار است؛ زیرا در هستی‌شناسی ضمنی اقتصاد نئوکلاسیک و بنابر مغالطۀ معرفتی نهفته در رویکرد پوزیتیویستیِ آن، ویژگی‌های هستی‌شناختی به امور روش‌شناختی فروکاسته می‌شود. ازاین‏رو، تحلیل فردگرایی روش‌شناختی، مدخل مطالعۀ فلسفۀ اقتصاد نئوکلاسیک به شمار می‌رود. این مقاله می‌کوشد فردگرایی روش‌شناختی را از دیدگاه واقع‌گرایی انتقادی با روش تحلیلی نقد و ارزیابی کند. این نقد و تحلیل ازآن‏رو از منظر واقع‌گرایی انتقادی انجام می‌شود که با پوزیتیویسم در نگاه رئالیستی به جهان اشتراک دارد. نقد واقع‌گرایی انتقادی از فردگرایی روش‌شناختی اقتصاد نئوکلاسیک بر تحلیل مفاهیم فرمالیسم، قیاس‌گرایی، اتمیسم اجتماعی، انسداد و تقلیل‌گرایی استوار است. واقع‌گرایی انتقادی بر این باور است که علم اقتصاد نئوکلاسیک به دلیل مفروضات غیرواقعی فردگرایی روش‌شناختی، به علمی انتزاعی و قیاسی همچون ریاضیات تبدیل شده که توان توضیحی اندکی دارد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. امیری طهرانی، سیدمحمدرضا (1387). بررسی امکان کاربرد الگوی توضیح استنتاجی−قانونی اقتصاد. فصلنامه فرهنگ، 66، 41−78.
  2. لیتل، دانیل (1373). تبیین در علوم اجتماعی، ترجمۀ عبدالکریم سروش. تهران: مؤسسۀ فرهنگی صراط.
  3. Allais, Maurice (1992). The Economic Science of Today and Global Disequilibrium. in Mario Baldassari, John McCallum and Robert Mundell (eds.) Global Disequilibrium in The World Economy, Basingstoke, Macmillan.
  4. Alexander, Jeffrey, (1987). The Micro−Macro Link. Berkeley: University of California Press.
  5. Allais, Maurice (1992). The Economic Science of Today and Global Disequilibrium. in Mario Baldassari, John McCallum and Robert Mundell (eds.) Global Disequilibrium in The World Economy, Basingstoke, Macmillan.
  6. Bhaskar, Roy (1975). A Realist Theory of Science. New York: Verso Classics.
  7. Bhaskar, Roy (1979). The Possibility of Naturalism. New York: Routledge.
  8. Boldeman, Lee (2007).The Cult of the Market: Economic Fundamentalism and Its Discontents. Canberra, Australian national university Press.
  9. Bunge, Mario (2000). Ten Modes of Individualism−None of Which Works−And Their Alternatives. Philosophy of the Social Sciences, 30(3), 384−406.
  10. Caldwell, Bruce J. (1982). Beyond Positivism; Economic Methodology in the Twentieth Century. London, Routledge.
  11. Davidsen, Bjørn−Ivar (). Critical Realism in Economics; A Different View. Working paper, Norway, Østfold University College.
  12. Downward, Paul, (2003). Applied Economics and the Critical Realist Critique. London, Routledge.
  13. Epstenin, Brain (2011). Agent−Based Modeling and the Fallacies of Individualism, in Models, Simulations, and Representations. edited by Paul Humphreys and Cyrille Imbert, 115− New York: Routledge.
  14. Fleetwood, Steve (2001). Causal Laws, Functional Relations and Tendencies’. Review of Political Economy, 13(2), 201−220.
  15. Fleetwood, Steve (2004). Critical Realism in Economics; Development and Debate. London, Routledge.
  16. Gordon, S. (1991). The History and Philosophy of Social Science. London, Routledge.
  17. Hands, D. Wade (1998). Empirical Realism as Meta−Method; Tony Lawson on Neoclassical Economics, in Critical Realism in Economics; Development and Debate, edited by Steve Fleetwood, London, Routledge.
  18. Hands, D. Wade (2001). Reflection without Rules; Economic Methodology and Contemporary Science Theory. Cambridge, Cambridge University Press.
  19. Hausman, Daniel M. (1992). The Inexact and Separate Science of Economics. Cambridge: Cambridge University Press.
  20. Heath, Joseph (2020). Methodological Individualism. The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.), URL= <https://plato.stanford.edu/archives/sum2020/entries/methodological−individualism/>.
  21. Hodgson G. (1999). Economics and Utopia: Why The Learning Society is not the End of History. London, Routledge.
  22. Lantner, Ronald (1997). On Scientific Pluralism: Drawing a Comparison between Economics and Theoretical Physics. on Antoine D’Autume and Jean Cartelier (eds.) Is Economics Becoming a Hard Science? Cheltenham: Edward Elgar, 50−74
  23. Lawson T. (1989a). Abstraction, tendencies and stylized facts: a realist approach to economic analysis. Cambridge Journal of Economics, 13, 59−78.
  24. Lawson T. (1989b). Realism and instrumentalism in the development of econometrics. Oxford Economic Papers, 41, 236−258.
  25. Lawson, Tony (1997). Economics and Reality. London and New York, Routledge.
  26. Lawson, Tony (2003). Reorienting Economics. London and New York, Routledge.
  27. Lawson, Tony (2004). Developments in Economics as Realist Social Theory. in: Critical Realism in Economics; Development and Debate, edited by Steve Fleetwood, London, Routledge.
  28. Maeki, Uskali (2001). The Economic World Wiew; Studies in the Ontology of Economics. Cambridge, Cambridge University Press.
  29. Mini, Piero V. (1974). Philosophy and Economics: The Origins and Development of Economic Theory. Gainesville: University of Florida Press.
  30. Smithin, John. (2004). Macroeconomic Theory. (Critical) Realism and Capitalism, in: Transforming Economics; Perspectives on the Critical Realist Project, edited by Paul Lewis, London & New York, Routledge.
  31. Soares, Conceição (2018). The Philosophy of Individualism: A Critical Perspective. in International Journal of Philosophy & Social Values, I (1).11−
  32. Walters, Bernard and David Young (2003). Critical realism, methodology and applied economics. in: Applied Economics and the Critical Realist Critique, edited by Paul Downward, London, Routledge.

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار