تبیین روش‌شناختی از مصاحبه رئالیستی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 جامعه شناسی فرهنگی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه،قم

2 پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

استراتژی تحقیق پس‌کاوی مبتنی بر فلسفه رئالیستی، یکی از چهار راهبرد پژوهشی در علوم اجتماعی است که با وجود مبانی فلسفی و روش‌شناختی لازم، به جهت پیچیدگی تبیین‌ مکانیسمی و کمبود ابزار مناسب تحقیق، پژوهشگران این عرصه را با تنگناهای جدی مواجه کرده است. مصاحبه رئالیستی (تئوری محور) ابزار نوظهوری است که سعی نموده کمبودهای موجود در این زمینه را جبران نماید. نبود ادبیات روشی مکفی برای انجام این نوع مصاحبه، به خصوص در جامعه علمی کشور، انگیزه‌ای شد تا این مقاله، علاوه بر تبیین مبانی نظری و برشمردن وجوه متمایز مؤلفه‌های این مصاحبه نسبت به مصاحبه‌های رایج در دو سنت کمی و کیفی، شیوه‌های اجرایی آن را نیز توصیف نماید. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که هویت متمایز مصاحبه رئالیستی به واسطه قرار گرفتن تئوری محقق بهعنوان موضوع گفتگو در مصاحبه، تعبیه عملکردهای آموزش−یادگیری و تمرکز مفهومی، نقش پویا و تخصصمحور محقق در هدایت مصاحبه و معیارهای متفاوت در مراحل گردآوری، تحلیل و اعتبار‌بخشی به یافته‌ها، کارکرد این مصاحبه را از سطح رایج تنظیم یا تفسیر صرف داده‌ها، فراتر می‌برد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. بلیکی، نورمن (1396)، طراحی پژوهش‌های اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
  2. چلبی، مسعود (1374)، «رئالیسم روش‌شناختی در علوم اجتماعی»، پژوهشنامه ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی، ش17، ص49-70.
  3. سایر، آندرو (1388)، روش در علوم اجتماعی: رویکردی رئالیستی، ترجمه عماد افروغ، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  4. طالبان، محمدرضا (1388)، «مکانیسم‎ها و جامعه‎شناسی (نقش و اهمیت مکانیسم‎ها در تبیین پدیده‎های اجتماعی)»، روش‎شناسی علوم انسانی، ش61، ص63−103.
  5. ل‍ی‍ت‍ل‌، دان‍ی‍ل (1373)، ت‍ب‍ی‍ی‍ن‌ در ع‍ل‍وم‌ اج‍ت‍م‍اع‍ی، درآم‍دی‌ ب‍ه‌ ف‍ل‍س‍ف‍ه‌ ع‍ل‍م‌الاج‍ت‍ماع‌، ت‍رج‍مه‌ ع‍بدال‍ک‍ری‍م‌ س‍روش‌، تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
  6. محمد‌پور، احمد (1398)، روش در روش: درباره ساخت معرفت در علوم اجتماعی، قم: نشر لوگوس.
    1. Astbury, PH (2011), The Practice of Realistic Evaluation: A Conceptual and Empirical Review, Master of Assessment and Evaluation in the Melbourne Graduate School of Education at the University of Melbourne.
    2. Bendassolli PF (2013), “Theory building in qualitative research: reconsidering the problem of induction”. , Forum Qualitative Sozialforschung/Forum: Qualitative Social Research, 14(1).
    3. Bhaskar R., (1975), “Forms of realism. ”, Philosophica, 15(1): 99–127.
    4. Bhaskar, R (1975), A realist theory of science. Sussex: Harvester Press.
    5. Bhaskar, R (1979), The possibility of naturalism: A philosophical critique of the contemporary human sciences. Brighton: Harvester Press.
    6. Bhaskar, R. (1986), Scientific Realism and Human Emancipation, Thetford, Norfolk, UK, The Thetford Press.
    7. Cruickshank, J., (2012), “Positioning positivism, critical realism and social constructionism in the health sciences: a philosophical orientation”, Nursing Inquiry, 19(1): 71–82.
    8. Dahler-Larsen, P (2011), The evaluation society, Stanford, CA., Stanford University Press.
    9. Elder-Vass, D., (2010), The Causal Power of Social Structure, Cambridge; : Cambridge University Press.
    10. Fielding, N& Thomas, H (2001), Qualitative interviewing. In:GILBERT, N. (ed.), Researching social life. London: Sage.
    11. Fletcher, A, (2017), “Applying critical realism in qualitative research: methodology meets method”, International Journal of Social Research Methodology, 20(2): 181–194.
    12. Fletcher, A., (2017), “Applying critical realism in qualitative research: methodology meets method. ”, International Journal of Social Research Methodology, 20(2): 181–194.
    13. Goldthorpe, J., (2000), On Sociology: Numbers, Narratives and the Integration of Research and Theory. , Oxford: Oxford University Press.
    14. Hammersley, M (1992), What is Wrong with Ethnography?, London, Routledge.
    15. Hammersley, M (2008), Questioning qualitative inquiry: Critical essays, CA: Sage Publications.
    16. Hedstrom, P., and Swedberg, R., (1998), Social Mechanisms. , Melbourne: Cambridge University Press.
    17. Henry, G., Julnes, G. W., & Mark, M. M. (Eds.) (1998), Realist evaluation: An emerging theory in support of practice. New directions for evaluation, No. 78, San Francisco, CA: Jossey-Bass.
    18. Holstein, J. A. and Gubrium, J. F (1997), Active Interviewing,Thousand Oaks, CA: Sage.
    19. Kazi MAF and Spurling L.,J., (2000), “Realist evaluation for evidence-based practice. ”, Paper Presented at the European Evaluation Society’s Fourth Conference, Lausanne, Switzerland, October 2000.
    20. Kvale,. S., (1996), Interviews: An Introduction To Qualitative Research Interviewing. , Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
    21. Linnan L. and Steckler, A., (2002), Process evaluation for public health interventions and research. , San Francisco, CA: Jossey-Bass, 1–24.
    22. Manzano, A., (2016), “The craft of interviewing in realist evaluation. ”, Evaluation, 22(3): 342–360.
    23. Maxwell J.,A., (2012), “A Realist Approach to Qualitative Research. ”, Thousand Oaks, CA: Sage Publication, 222. DOI: 10.1017/CBO9781107415324.004
    24. Maxwell JA (2012), A Realist Approach to Qualitative Research. Thousand Oaks, CA: Sage Publication, 222. DOI: 10.1017/CBO9781107415324.004.
    25. McEvoy P and Richards D (2006), A critical realist rationale for using a combination of quantitative and qualitative methods. Journal of Research in Nursing 11(1): 66–78. DOI: 10.1177 /1744987106060192.
    26. McEvoy, P., and Richards, D., (2006), “A critical realist rationale for using a combination of quantitative and qualitative methods. ”, Journal of Research in Nursing, 11(1): 66–78.
    27. Mukumbang, F.C., Marchal B., Van Belle S., et al. (2019), “Using the realist interview approach to maintain theoretical awareness in realist studies”, Qualitative Research,1-31.
    28. O’Connell Davison, J (1994), Methods: Sex and Madness, London: Routledge.
    29. Pawson, R., (1996), “Theorizing interview”, The British Journal of Sociology, Vol. 47, No. 2 (Jun., 1996), pp. 295-314.
    30. Pawson, R., and Tilley, N., (1997), Realistic Evaluation. , London: Sage Publication.
    31. RAMESES_II (2017) availabe at: www.ramesesproject.org.
    32. Rubin, H.,J., and Rubin, I.S., (1995), Qualitative Interviewing. The Art of Hearing Data. Thousand Oaks, CA: SAGE.
    33. Salter KL and Kothari A (2014), Using realist evaluation to open the black box of knowledge translation:a state-of-the-art review, Implementation Science9(1): 1–14. DOI: 10.1186/s13012-014-0115-y.
    34. Sapsford, R & Abbott, P (1992), Research Methods for Nurses and the Caring Professions, Buckingham, Open University Press.
    35. Sayer, A (1992), Method in Social Science: a Realist Approach., London, Routledge.
    36. Sayer, A (2000), Realism and social science. London: Sage.
    37. Smith C., Elger, T.,(2012), Critical Realism and Interviewing Subjects: School of Management, Royal Holloway University of London Working Paper Series.
    38. Sobh, R., and Perry, C., (2006), “Research design and data analysis in realism research. ”, european Journal of Marketing, 40(11–12): 1194–1209.
    39. Thagard, P., and Shelley, C.,P., (1997), “Abductive reasoning: logic visual thinking, and coherence. ”, in: Dalla Chiara M-L et al. (eds) Logic and scientific methods. , Dordrecht: Kluwer, 413–427.
    40.  Weiss, C.,H., (1998), Evaluation: Methods for Studying Programs and Policies. , London: Prentice-Hall.
    41. Westhorp, G., (2014), Realist impact evaluation: an introduction. , Research and Policy Development.
    42. Williams L, Rycroft-Malone J and Burton CR (2017), Bringing critical realism to nursing practice: Roy Bhaskar’s contribution. Nursing Philosophy 18(2): e12130. DOI: 10.1111/nup.12130.
    43. Wong, G., Westhorp, G., Manzano A., et al. (2016), RAMESES II reporting standards for realist.

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار